Sytuacja ogólna
W obecnym miesiącu sprawozdawczym należy odróżnić okres przedwyborczy, który upłynął pod znakiem przygotowywania do wyborów do Sejmu i okres po wyborach. Sytuację przedwyborczą oraz przebieg i wynik wyborów przedstawiłem w specjalnym sprawozdaniu.
Po wyborach sytuacja uległa pewnej zmianie jeśli chodzi o opozycję, u której daje się zauważyć pewne ożywienie i ruchliwszą działalność. Ogół ludności wprawdzie, szczególnie ludności wiejskiej podobnie, jak przed wyborami, tak i obecnie zajmuje stanowisko bierne nie komentując i nie interesując się zupełnie ostatnimi wydarzeniami życia publicznego.
Ogranicza się tylko do wyrażenia zadowolenia, że z pośród kandydatów przeszli „ludzie nasi” t.j. Pomorzanie. Natomiast wśród opozycji, szczególnie wśród czołowych jej ludzi, wybory wzbudziły silny oddźwięk. Niski procent głosujących, komentowany jako brak zaufania społeczeństwa do sfer rządowych, podziałał zachęcająco do dalszej wytrwałej walki, która przy takim układzie sił niewątpliwie ich zdaniem wkrótce zakończyć się musi klęską znienawidzonej „sanacji”.
Koniec obecnego reżimu oczekiwany jest w kołach opozycyjnych w najbliższej przyszłości. W związku z tym rozeszła się w tut. powiecie pogłoska, że Generalny Inspektor Sił Zbrojnych gen. Rydz – Śmigły wezwał gen. Hallera do Warszawy, gdzie odbył z nim dłuższą konferencję na temat powołania nowego Rządu, w wyniku której doszło między nimi do porozumienia. Gen. Haller ma objąć jedno z poważniejszych stanowisk w armii. W sprawie zmiany Rządu miał także konferować Prezydent Rzeczypospolitej z b. premierem Bartlem. Rozeszła się również pogłoska, że do Warszawy powołany został także gen. Sikorski. Jednocześnie prowadzi się wzmożoną akcję w kierunku werbowania nowych członków i popularyzowania ruchu opozycyjnego drogą urządzania zgromadzeń publicznych oraz manifestowania tego ruchu przy każdej nadarzającej się okazji[1].
Tak pisał starosta kartuski….
Z tego co udało mi się ustalić, generał Józef Haller był w Kartuzach 3 razy. Pierwszy raz – jak podał w swym pamiętniku[2] - w lutym 1920 r. po zaślubinach Polski z morzem w Pucku.
Drugi raz przybył do Kartuz w 1922 r. właśnie owego 16 października z okazji otwarcia i poświęcenia Drukarni Polskiej, Szpitala Powiatowego i Sierocińca.
Trzeci raz przybył do Kartuz w dniu 14 sierpnia 1927 r. z okazji odsłonięcia i poświęcenia Figury Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej w Parku Miejskim.
-----------------------------------------
[1] Archiwum Państwowe Gdańsk, Starostwo Powiatowe w Kartuzach 1920-1939, sygn. 1630/5, Sprawozdania sytuacyjne miesięczne i kwartalne z zakresu ruchu politycznego, wywrotowego zawodowego, wyznaniowego, prasowego, mniejszości narodowych i stanu bezpieczeństwa publicznego. Sprawozdania kwartalne i półroczne z życia polskich związków i stowarzyszeń (1934-1937), s. 141.
[2] J. Haller, Pamiętniki z wyborem dokumentów i zdjęć, Londyn 1964, s. 217.