Pierwsze pisemne źródło, w którym pojawia się Kiełpino pochodzi z 1241 roku; jest to dokument przekazujący kasztelanię goręczyńską biskupowi kujawskiemu. 29 czerwca 1382 roku Jan z Rusocina nadał wieś i przyległy las zgromadzeniu kartuzów i w ten sposób to z nimi na długie lata związały się losy miejscowości.

Patronat kartuzów i drewniany kościół
Już w 1404 roku w Kiełpinie otwarte zostały drzwi świątyni. Był to drewniany kościół pod wezwaniem świętego Michała Archanioła i świętej Małgorzaty. Równocześnie utworzono samodzielną parafię pod patronatem kartuzów, której pierwszym proboszczem był najpewniej duchowny o imieniu Niclos. Legendy głoszą, że do budowy użyto cegieł z zasobów wykorzystywanych przy wznoszeniu kartuskiego klasztoru, a sprowadzali je do miejscowości jej mieszkańcy pracujący w kartuzji albo sami mnisi.

20 stycznia 1486 roku biskup kujawski Piotr i przeor Andreas Brettschneider wydali dekret, na mocy którego parafia w Kiełpinie została zlikwidowana, a jej świątynia stała się – jak się okazało, na kilka wieków – kościołem filialnym goręczyńskiej parafii. Odtąd tamtejszy proboszcz sprawował liturgię w Kiełpinie w co trzecią niedzielę i w drugie dni ważniejszych świąt.

W II połowie XVI wieku, na kilkadziesiąt lat, majątek kartuzów ze stanowiącym jego część Kiełpinem przejęli oliwscy cystersi. W 1591 roku ziemie powróciły w ręce poprzednich właścicieli.

Dalsze losy
W 1647 roku w miejscu rozebranej drewnianej świątyni stanął nowy kościół. Był on murowany i składał się z jednej nawy. 20 września 1772 roku biskup Kazimierz Cyprian Wolicki, oficjał pomorski i gdański, dokonał jego konsekracji.

Wcześniej, w 1686 roku w miejscowości powstała pierwsza szkółka parafialna; nauczaniem zajmował się organista.

W czasach rozbiorów wieś należała do Królestwa Prus. Liczba mieszkańców powiększała się – od niespełna 200 osób w 1820 roku do 665 w roku 1921. Zdecydowaną większość stanowili katolicy, z którymi sąsiadowali, należący do kartuskiego zboru, ewangelicy. W 1879 roku w kościele zainstalowano organy, służące parafii do dzisiaj.

XX wiek
Na początku XX wieku powiększono cmentarz i już w pierwszej jego dekadzie zaczęto rozważać rozbudowę kościoła, ze względu na stale rosnącą populację miejscowości. Projekt udało się zrealizować, po przezwyciężeniu wielu trudności, w latach 1926 – 1929. Budynek został powiększony o transept, prezbiterium i zakrystię, a także zelektryfikowany i wyposażony w kolejny dzwon. W tym kształcie istniał prawie sto lat.

Kościół w Kiełpinie w czasach księdza Arasmusa
Ze zbiorów Krzysztofa Miłosza
W sierpniu 1931 roku wizytację kanoniczną w kościele, wciąż stanowiącym filię parafii w Goręczynie, przeprowadził biskup pomocniczy chełmiński Konstantyn Dominik, ważna postać w historii lokalnego Kościoła, kandydat do wyniesienia na ołtarze.

Z inicjatywy ówczesnego kuratusa, księdza Antoniego Arasmusa, w latach 1933 i 1934 wybudowano w okolicy kościoła kopię groty objawień w Lourdes. Jak zapisano w kronice parafialnej, uroczystość jej poświęcenia zgromadziła 3000 osób.

Trudny czas wojny

Wybuch II wojny światowej odbił się także na losach Kiełpina. Niemieckie wojska wkroczyły tutaj już 4 września 1939 roku, w okolicach odbywały się intensywne walki w ramach kampanii wrześniowej, a niektórzy mieszkańcy wsi stracili życie w działaniach wojennych. Ówczesny duszpasterz Kiełpina, Sługa Boży ksiądz Antoni Arasmus, został zamordowany przez hitlerowców pod koniec października 1939 roku.

Okupacja Polski wywarła swój wpływ również na praktyki religijne – zakazano używania języka polskiego w liturgii, ograniczono liczbę nabożeństw i celebrację polskich świąt. Majątek kościelny konfiskowano (z Kiełpina zabrano dzwon, dwa kielichy, puszkę na komunikanty), usunięto nawet część tablic cmentarnych, na których wyryte były polskie napisy. Mimo represji i rzadkiego odwiedzania Kiełpina przez kolejnego duszpasterza, księdza Dawida Sartowskiego, życie duchowe nie zanikło, o czym świadczą statystyki udzielanych w latach wojennych sakramentów.

Z okresem tym wiąże się jeszcze warta wspomnienia historia Maksymiliana Stroma, Żyda, który przez pięć lat ukrywał się przed hitlerowcami w ziemiance. Wcześniej, przez to, że w drodze do Kartuz zawrócił po różaniec, spóźnił się na zbiórkę, z której – jak się okazało – zostałby wywieziony do obozu koncentracyjnego. Przeżywszy wojnę dzięki wsparciu ukochanej, Marty, zbudował kapliczkę maryjną, która do dziś stoi przy ulicy Długiej.

Najnowsza historia

W latach powojennych powiększająca się wieś została odłączona od goręczyńskiej parafii i uzyskała samodzielność.

Na przełomie lat 80. i 90. w jednym z budynków przy ulicy Długiej znajdował się dom zakonny sercanów, w którym mieszkali dwaj bracia. Jeden z nich, brat Zbigniew Godlewski, prowadził katechezę w szkole, był także opiekunem scholi Vox ab Deo. Działała ona jeszcze przez długi czas, dbała o oprawę muzyczną liturgii, nagrywała utwory i zdobywała wyróżnienia w różnych konkursach.

Z życiem parafian związany jest też dziecięcy Teatrzyk Kiełek, istniejący nieprzerwanie od 1960 roku i wielokrotnie nagradzany w Polsce i za granicą.

Pod koniec XX wieku, z inicjatywy ówczesnego proboszcza, księdza Wojciecha Wiśniewskiego, przeprowadzono renowację budynku kościoła. Wyremontowano organy, wymieniono drewniany strop, posadzki, konfesjonały, ławki oraz oświetlenie i drzwi. Uporządkowano prezbiterium i ustawiono w nim kamienny ołtarz i ambonę. Starannej modernizacji poddano znajdujące się w kościele ołtarze i obrazy. Na początku XXI wieku odnowiono również grotę maryjną, kaplicę przedpogrzebową i cmentarne alejki.

Kaplica przedpogrzebowa
Ostatnie lata to czas sporej ewolucji miejscowości i stale wzrastającej liczby ludności. Równie intensywnie rozwija się życie duchowe kiełpińskiej parafii – działają w niej coraz liczniejsze wspólnoty, odbywają się rekolekcje i inne wydarzenia religijne, udzielanych jest wiele sakramentów. Wobec tego zaistniała potrzeba przeprowadzenia kolejnej rozbudowy kościoła, którą zrealizowano w latach 2014 – 2016.

Źródło https://parafiakielpino.pl/nasza-prafia/historia

fot. Aleksander Kostuch

Parafia Św. Michała Archanioła
ul. Ks. Arasmusa 2; 83-307; Kiełpino; woj.: pomorskie
tel.: 0-58/6812345
dekanat: Kartuzy
diecezja: pelplińska

www: www.parafiakielpino.pl

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.