Kartuzy w pierwszych miesiącach po opuszczeniu miasta przez Niemców w 1945 r..

Norbert Maczulis

   Drugi pamiętnik spisany ręcznie przez Annę Dziewiątkowską. Są to oddzielne fragmenty, niespójne czasem, pisane w różnym czasie. Obejmuje okres uwięzienia w Kartuzach, ucieczkę do Brus i udział w partyzantce.

   Tragedia… i ciągły strach, i wielka determinacja.

   Po wojnie odbudowała Figurę Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej w Parku Miejskim w Kartuzach w 1945 r..

   W 1998 r. wydałem książkę Kartuzy – dziejów miasta i powiatu, w której są stosowne opisy i fotografie.

   W 2009 r. wydałem książkę Kartuzy 1939. Wspomnienia, w której zamieściłem część wspomnień A. Dziewiątkowskiej oraz fotografie i ich opisy.

Norbert Maczulis

Okres pierwszej wojny światowej na Kaszubach to bardzo tragiczna karta historii. Niektórzy rekruci - Kaszubi, wcieleni do armii niemieckiej, za wykazane na polu walki męstwo odznaczani byli najwyższymi niemieckimi odznaczeniami bojowymi - Żelaznym Krzyżem.

Inni powołani na front oddawali swe życie w obcym mundurze, nie doczekawszy dni wolności. Zdarzały się przypadki, że żołnierze frontowi - uznani de facto za zaginionych lub poległych w walkach - powracali z wojennej tułaczki dopiero po kilku latach po zakończeniu wojny. Droga do domu wiodąca z Zachodu lub z bezkresów Rosji Sowieckiej była bardzo długa. Wrócili po latach - gdy Kaszuby były już polskie.