W niedzelã 26 maja, kiedë dopôłnié wszëtkim sã mòcne ju dłużëłe, pòjmeńczicë zaczãlë naradzac
sã midzë sobą, cobë tu zrobic z tak piãknym dzónkã. Jak sã jesz robi, czims je zajãti, to ten czas
jakòs lecy, ale kiedë tu tak piãkne na tim swiece, wszëtkò kwitnie i pôchnie, całi prawie swiat sã
smieje do człowieka, to jakże tu sedzec zamkłi w szterzech scanach spichrzu, òddzelony òd swiata,
blós ze swòjima czãżkima mëslama. Wzérelë przez te wąskié òkienka na to niebò klarowné, na te
drzewa i kwiôtki jabłónk i krëszk, na rozkwitłé kasztanë, ktërné opletlë całi smãtôrz, kòscół i drogã
do wsë. Nawetki to zelëskò, ktërné sã tu cągnãło pò ògrodze, miałe swòjé zôpôchë i dlô nich bëło
lepszim niżlë kwiôtki z piãknégò ògroda, chòc przed tim nie wezdrzelëbë na to, a kòpnãlë òd se.
Wtikelë swòjé głowë w te môłé òkienka, pò dwie narôzki, i kikriewelë w ten zôkôzóny swiat.
Jini znówki chòdzëlë pò jizbie, przez całą i długòsc, czãżkò mëslelë i meditiewelë nad swòjim
pòłeżenim. Ale wszëscë ni mòglë tak chòdzëc tim wąskim na półtora métra gankã.
[...] Wielewski czëtôł i sã ùcził z niemieckich ksążk dzywnëch spraw elektriki i ji tajemnic, jakbë
zerwôł ju ze swòjim zawòdã. Kiedë gò zapitelë, czemù sã tegò ùczi, to rzekł:
- To mie sã mòże przëdac w żëcym.
- Dzywny z niegò człewiek - sklarowôł to Tabòr. - Dze jô bë sã jesz ùcził tegò parszëwégò jãzëka?
- Jak chcą z nama gadac, to niech gôdają do nas pò pòlskù - dodôł Gajdzyk. - Më mómë téż
swòjã bùsznosc i nie mùszimë jich rozmiôc.
- Jô bë sã z tim nie zgôdzôł - rzecze Dominikòwski. - Tu mùszã pòprzéc Wielewskiégò. Czë nie
lepi je wiedzec, co òni ò nas gôdają, co òni mëslą, czegò chcą? Ni mùszisz kòniecznie z nima gadac,
ale kòniecznie bë bëłe jich rozmiôc, wiedzec, co òni chcą, a bez zrozmieniégò jich jãzëka nie
dowiész sã, czë bãdą ò ce zle gôdelë, czë dobrze.
- Dobrze nigdë! - zasmiôł sã Gajdzyk. - Tegò niech nikt sã pò nich nie spòdzéwô. Totéż nie chcã
znac jich jãzëka ani z nima gadac.
- A jakbë to tak bëłe, kiedë òd nas nikt bë nie rozmiôł pò niemieckù? - zapitôł sã Dominikòwski.
- Jakbë to tak wëszłe?
- Òni bë sobie mùszelë jakòs radzëc - gôdô Gajdzyk bez przekònaniégò. - Czë më sã tu prosëlë do
nich?
- Dobrze, dobrze - zgôdzô sã z nim Dominikòwski. - Më tu blós gôdómë ò tim, czë to je lepi, czë
gòrzi znac jich jãzëk, ò to blós chòdzy.
- Wiedne lepi to bë bëłe z nima wszãdze sã pòrozmiôc, rozgadac, wiedzec, co ò nas mëszlą i
gôdają - przëznôł Grigrowski. - A tak më wzérómë na nich jak celãta i nick nie rozmiejemë.
- Jak nas tu chcą, to niech nas rozmieją, a nié më jich - stojôł przë swòjim Gajdzyk. - Wedle mie
mògą przë kòżdim pòstawic dolmeczera, tej bãdze jich mnié na fronce.
- Ale më tu jesmë w pòjmanim i nie wiada, jak długò to bãdze dérałe - wmiészôł sã znówki
Wielewski. - Przë kòżdim dolmeczera nie pòstawią, kôżą robic to i to, a bãdzemë to robilë. Na
złosc mòżemë blós sobie zrobic, nié më jima. Dobrze wiéta, jakié nama tu prawa òdczëtelë. To nie
są Niemcë kajzera, le Hitlera, ktëren sã z nikim nie rechùje.
- Wa, Pòmòrzôcë, môta wiedne swòje jiné wërechòwanié - rzecze ùszcziplëwie Gajdzyk. - Wedle
mie, to mògłobë bëc czësto jinaczi: ùdôwac, że jich nie rozmiejemë, niech sã mãczą nad nama, jak
Krazy i Kôller, bò ju zaczinają z nama gadac.
- Pewne, że mómë swòje wërechòwanié - òdcął sã zarô Dominikòwski. - I bãdzemë mielë. Më
ùwôżómë tak, że lepi pòznô sã wriega, jak gò bãdzesz rozmiôł w jegò mòwie, w jegò wezdrzenim i
mëslenim[...] Tich, co pòznelë jãzëk niemiecki i zaczãlë nim gadac, to naszi ùwôżelë za Niemców i
szpiegów [...] A że Krazy i Kôller zaczinają nibë gadac pò pòlskù - sóm widzysz, że to jima na
dobrze wëchôdô, bò ni mòżesz przë nich wszëtkiégò gadac. Są nibë cëwilnyma wachmanama i
mają nôkôz ùczëc sã pòlskiégò. Mądrze robią - w jich pòjãcym - w niczim nie tracą. Më znówki
ùwôżómë to za hańbã dlô Pòlski, dlô na, Pòlôchów. Co za głëpòta!
(Wëjimk z Pòjmeńczików)
