Lekcje języka kaszubskiego przede wszystkim wzbogacają zdolności lingwistyczne uczniów, poszerzają słownictwo, rozwijają kulturową wiedzę i wyobraźnię. W system nauki rodzimego języka na Kaszubach włączono także poznawanie swego regionu, a przez to zanurzanie się w naturalne obszary jego użytkowania. W tę edukację od lat włączone są także szkoły z powiatu gdańskiego, między innymi Zespół Kształcenia i Wychowania w Kolbudach.

Przyszły biskup Konstantyn Dominik, kandydat na ołtarze, urodził się w Gnieżdżewie, 7 listopada 1870 r. Jego rodzice Michał i Anna z Derców gospodarowali na dzewięciu hektarach ziemi. Wielu z bliskich krewnych przyszłego biskupa było księżmi, między innymi brat matki ks. Klemes Derc. Kolejny brat Jakub posiadał własnoręcznie wykaligrafowany śpiewnik, który używał do nabożeństw, a zwłaszcza do śpiewu kościelnego, podczas pielgrzymich marszów, a także podczas pustych nocy i innych modlitw domowych. Śpiewnik ten szczęśliwie się zachował za sprawą wnuka J. Derca, Józefa Ceynowy, kaszubskiego pisarza, autora m.in. słynnej pieśni „Jem jô rëbôk”. XIX-wieczny śpiewnik przechowywany jest w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie.

Jednym z pierwszych pięknie wykaligrafowanych tekstów w śpiewniku jest Pieśń o Najświętszéj Pannie Maryi Swarzewskiéj, których dwie pierwsze (z ośmiu) zwrotki brzmią następująco: Bolesna Matko Zbawiciela Pana, / W cudownym obrazie ukoronowana! / Nad studnią swarzewską jesteś objawiona, / W calym powiece jesteś rozslawiona. // W kościele swarzewskim teraz przemieszkiwasz, / Z tymże Jezusem wespół odpoczywasz, / Dokąd z różnych miejsc ludzie przybywają / I w utrapieniach pociechy doznają.

Taki klimat głębokiej religijności panował w kaszubskiej chacie rodzinnej Konstantyna, w której urosły pokolenia Derców i Dominików. Konstantyn ukończył czterooddziałową szkołę powszechną w Gnieżdżewie. Tam dobrze poznał język niemiecki. Język polski znał z kościoła i z książek do nabożeństwa, natomiast w domu i sąsiedztwie rozmawiano po kaszubsku. Był zdolnym uczniem. W tym czasie, czyli w roku 1877, proboszcz swarzewski ks. Józef Gollnik podjął budowę nowego – obecnego - kościoła. Poświęcono go w styczniu 1880 r. W tej – nowej - światyni Konstantyn przystąpił do pierwszej komunii świętej. W tym czasie dojrzewała u niego myśl o kapłaństwie. Pewnie nie byłoby to możliwe ze względu na możliwości finansowe rodziny. Z pomocą na szczęście przyszedł wuj, ks. Jakub Derc, który zaoferował sfinansowanie dalszej edukacji.

Po Collegium Marianum w Pelplinie naukę kontynuował w Chełmnie, gdzie zdał maturę. W tym czasie proboszczem chełmińskiej parafii był syn kaszubskiej ziemi ks. dr Juliusz Pobłocki, autor wspomnień Na Kaszubach przed stu laty. Jego poprzednik na tym probostwie, rodzony brat, ks. Gustaw Pobłocki w tym czasie tworzył z kolei słownik kaszubski. Te wybitne osobowości i ich dzieła wywarły duży wpływ na dojrzewającą formację kaszubskiego maturzysty z Gnieżdżewa.

Po maturze Konstantyn wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie. W 1897 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk ordynariusza chełmińskiego, ks. bpa Leona Rednera. Pierwszą jego placówką duszpasterską była parafia pw. św. Ignacego Loyoli na gdańskich Starych Szkotach (obecna Orunia). Po dwoch latach znów trafił do Chełmna, gdzie został kapelanem Sióstr Miłosierdzia oraz katechetą w liceum żeńskim, a także prefektem w nowo utworzonym konwikcie gimnazjalnym Collegium Albertinum. W 1911 r. pełnił już funkcję wicerektora Seminarium Duchownego w Pelplinie, a w latach 1920-1932 był jego rektorem. Wykładał liturgikę, homiletykę i teologię pastoralną. Należał do wielu organizacji świeckich i kościelnych. Powszechnie uważano go za świętego człowieka, który wszędzie gdzie się pojawił, zasiewał dobro. Wspierał ubogich, dzielił się z nimi tym co miał, a miał niewiele, bo nie przywiązywał uwagi do dóbr doczesnych. Jemu przypisuje się zwyczaj spacerowania z różańcem w ręku i odmawiania go na łonie pięknej natury w scenerii pelplińskiego seminariów i ogrodów. Był znakomitym wychowawcą kleryków. Zawsze im podkreślał, że nasza praca winna być zawsze wykonywana na chwałę Pana. Z takimi uczynkami staniemy przez Jego obliczem. Warto przywołać zapiski, które znajdują się w Archiwach Watykańskich. Otóż w latach 20. XX wieku papież Pius XI zasięgał opinii w pewnej ważnej sprawie pomorskiej. W jego imieniu wystąpił sekretarz stanu, kardynał Gasparri. Opinia nadeszła od regensa seminarium w Pelplinie, ks. Konstantyna Dominika. Pod tym podpisem kardynał własnoręcznie dopisał: Człowiek ten cieszy się w Pelplinie sławą świętości. Trzeba podkreślić, że było to ponad dwadzieścia lat przed cnotliwą śmiercią Dominika.

W 1928 r papież Pius XI wyniósł ks. K. Dominika do godności biskupa, sufragana diecezji chełmińskiej. Nowy biskup interesował się wszystkim, co się działo na Kaszubach, zwłaszcza w jego rodzinnych stronach. Był tu na przykład w 1929 roku. Poświęcił wówczas kapliczkę zbudowaną przez Rozalię i Józefa Kulingów w Gnieżdżewie. Z kolei rok później nastąpiło z jego udziałem wielkie wydarzenie w tej parafii - konsekracja tej świątyni, wybudowanej przecież dokładnie pół wieku wcześniej. Był to efekt prośby parafian, którzy pragnęli, by konsekracji dokonał ich krajan – Kaszuba z tejże parafii. Było to powodem wielkiej radości dla bpa K. Dominika.

Biskup odwiedzał rodzinną parafię o ile pozwalały mu na to możliwości czasowe. Do dziś pamiętają to najstarsi mieszkańcy tych okolic, między innymi Władysława Magulska z Gdańska, która wychowała się w Swarzewie w rodzinie Rekowskich, tuż po sąsiedzku z kościołem. Często wygłaszała wiersze na powitanie celebransów, w tym ks. biskupa Dominika. Wspomina, że biskup przebywając przez kilka dni w rodzinnym Gnieżdżewie, zapewne na urlopie, przyjeżdżał samodzielnie do kościoła powózką. Zostawiał powóz na podwórku Rekowskich. Po mszy spożywał śniadanie, które przyrządzała babcia Władysławy o nazwisku Hinzke. W kontaktach z Kaszubami bp Dominik często posługiwał się językiem kaszubskim. Używał go w zasadzie na co dzień, gdyż na kanonii mieszkały jego przyrodnia siostra Cecylia oraz gospodyni Elżbieta Kass. Odwiedzał go także siostrzeniec Edmund Klebba, który był klerykiem Seminarium Duchownego. Dla nich wszystkich kaszubski był językiem komunikacji.

Języka kaszubskiego używał też w kontaktach z gośćmi, zwłaszcza z jego rodzinnych okolic. Krewniak biskupa, prof. Jerzy Samp, wspominał po latach, że niektórzy bliscy silili się na górnolotne słowa kierowane do dostojnego gościa. Wówczas on im odpowiadał: Gadôj do mie pò kaszëbskù, tak jak cë… jãzëk ùrósł, a nigdë, przenigdë sã nie wstëdzë swòji kaszëbsczi mòwë. Warto dopowiedzieć, że mówił to człowiek, który płynnie władał co najmniej pięcioma językami.

Czasami w macierzystym języku przekazywał instrukcje klerykom. Jedną z nich do końca życia zapamiętał student Franciszek Grucza, człowiek od młodzieńczych lat bardzo zaangażowany w działalność kaszubską. Ks. biskup wielokrotnie się za nim wstawiał, jednocześnie mówił mu: Synkù! Pamiãtôj! Na pierszim placu të jes wiedno ksãdzã!

W dniu 8 września 1937 r. odbyła się koronacja Matki Boskiej Swarzewskiej na Królową Morza. W to wielkie dzieło bp K. Dominik zaangażowany był już na etapie przygotowań. Był członkiem Komitetu Honorowego koronacji. Tuż przed główną uroczystością poświęcił dzwon koronacyjny ufundowany przez rodzinę Torlińskich z Wielkiej Wsi. Głównym celebransem był ordynariusz diecezji chełmińskiej, ks. bp Stanisław Wojciech Okoniewski.

Koronacja Królowej Morza w Swarzewie miała wielkie znaczenie przy wyborze Gdyni na miejsce Kongresu Eucharystycznego, który powiązano z Dniami Morza wlatach 1938 i 1939. Z ostatnimi przedwojennymi Dniami Morza związany jest bardzo mało znany epizod. Oróż przewodził im prymas Polski, ks. kardynał August Hlond, który w pewnym momencie zapragnął zwiedzić rodzinny kościół bpa Dominika z cudownym wizerunkiem Królowej Morza. Po dwóch miesiącach wybuchła wojna, przez to ten ważny epizod w życiu sanktuarium został w Swarzewie w zasadzie niezauważony i w konsekwencji zapomniany. Dostojnego gościa przyjmował ks. Wojciech Pronobis, który – jak wiemy - już 11 września został aresztowany i wkrótce zamordowany.

Na początku II wojny światowej hitlerowcy wymordowali prawie wszystkich kapłanów z Pelplina. Ciężko wówczas chory biskup K. Dominik nie został unicestwiony lecz internowany w Gdańsku, gdzie pozwolono mu zamieszkać w klasztorze sióstr elżbietanek. Gdy stan jego zdrowia uległ poprawie objął obowiązki kapelana sióstr, słuchał spowiedzi, zaopatrywał chorych, odwiedzał cierpiących w mieście. Często był wzywany na bardzo męczące przesłuchania. Wszelkie upokorzenia znosił mężnie i bohatersko. Zmarł 7 marca 1942 r. i został pochowany w Gdańsku Oruni. Po siedmiu latach zwłoki ekshumowano i przewieziono do Pelplina. Na jego grobie po dzień dzisiejszy zawsze palą się znicze i stoją świeże kwiaty.

Od lat 60. XX wieku trwa proces beatyfikacyjny biskupa Dominika. W wielu miejscach - zwłaszcza na Kaszubach – odprawiane są liczne msze w intencji jego beatyfikacji. Odbywają się spotkania, akademie, różnego rodzaju wydarzenia, które przybliżają wiernym tę wybitną, świątobliwą, postać z tej parafii. Zwłaszcza bieżący rok jest niezwykle bogaty w te działania, gdyż został przez Radę Naczelną Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego ogłoszony pod patronatem Sługi Bożego. Przez to wciąż upowszechniane są cnoty i zasługi biskupa, o którym mówi się, ze nadzwyczajna w jego życiu była zwyczajność. Niechaj te działania rozsławiają dobre imię Sługi Bożego z Kaszub. Wszystko to przybliża go do należnej aureoli.

W Swarzewie odbyła się piękna uroczystość z okazji 151 rocznicy urodzin Biskupa Konstantyna Dominika. Były sztandary Oddziałów Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego z Władysławowa, Banina, Jastarni i Pucka.

I Kongres Młodych Kaszubów wypracował postulaty działań młodych Kaszubów na wiele lat. Zachęcił, by powstawały kolejne kluby młodych przy oddziałach Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Ten proces trwa, choć uważamy, że zdecydowanie za wolno w stosunku choćby do wyraźnie przyśpieszonego zaniku języka w młodszych generacjach Kaszubów.

Minęło pięć lat od I Kongresu Młodych Kaszubów, który odbył się w Kartuzach. Wówczas określono zakres działań młodych, przyjęto także ich harmonogram. Co roku odbywają się zjazdy, a co pięć lat kongresy. Drugi odbył się w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie w dniu 23 października br.

Wielkim sukcesem zakończył się Wojewódzki Konkurs na najpiękniejszą pieśń o Biskupie Konstantynie Dominiku, który ogłoszony został przez Radę Naczelną Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego patronem roku 2021. Uczestnicy konkursu musieli przygotować nagranie wokalne pieśni o tytule „Rozsewac miłotã” wraz z realizacją materiału filmowego. Mimo że nie było to łatwe zadanie, bo pieśń wymaga dużych umiejętności wokalnych, to napłynęło aż kilkadziesiąt prac. Było to miłym zaskoczeniem dla organizatorów przedsięwzięcia.

W dniu 26 rujana òdbëła sã slédnô droga na smãtôrz we Gduńskù pòetë kaszëbsczégò Henrika Jerzégò Mùsë. Mszô òdprawionô bëła w kòscele Bòżégò Cała (kòle dwòrca PKS) we Gduńskù. Zeszlë sã na ni - òkróm rodzëznë - wielny znajemny pòetë ze stanicama Solëdarnoscë, a partu Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô w Baninie, jaczégò ùmarłi béł nôleżnikã.

Powitanie Ks. Bpa Ryszarda Kasyny na odpuście w Sianowie, 18.07.2021 r.

Czcigodny Księże Biskupie Ryszardzie!

Jerzy Stachurski jest niewątpliwie najbardziej znanym kompozytorem na Kaszubach. Jego piosenki są najczęściej śpiewane, także daleko za granicami kraju. Jedna z pieśni „Mòdłów zwón” rozsławiona została przez polonijny chór z Kanady „Lëdowô nóta” w wielu miastach Kanady i USA. Inny utwór „Bôtë ju jidą” w wykonaniu chóru Akademii Morskiej ze Szczecina zdobył przed kilkoma laty I miejsce w ogólnopolskim festiwalu chórów.

Chwilą ciszy rozpoczęło się posiedzenie Rady Oddziałów Środkowych w restauracji „Gryf” w Żukowie. W ten sposób oddano hołd zmarłemu 10 lutego 2021 r. Hubertowi Hoppe z Kartuz, wieloletniemu liderowi Rady Oddziałów Środkowych Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a także byłemu prezesowi w Kartuzach. Rada pobudza aktywność partów ze środkowych Kaszub, zwłaszcza ku inicjatywom wykraczającym poza możliwości jednego oddziału. Ze smutkiem stwierdzono, że działania części partów praktycznie ustały, inne zaś udanie rozkręcają działalność.