Przedstawiam relację (z dnia 22 marca 1946 r.) z działalności 5 kompanii II Gdyńskiego Batalionu ON z okresu kampanii wrześniowej 1939 r..

1. Stan kompanii: kpt. Michał Ziobrowski, trzy plutony strzeleckie + 2 ckm. Stan: 4 oficerów, 117 szeregowych, 112 kb, 2 lkm (Bergmann), 2 ckm. Amunicja: 120 szt. na kb, 1500 szt. na lkm, 2500 szt. na ckm, 2 granaty ręczne zaczepne na szeregowca. W czasie akcji 3 rannych.
2. Dowódca baonu – mjr Władysław Sikorski.
3. Dnia 24 sierpnia 1939 r. zarządzony alarm o godz. 8, kompania gotowa do wymarszu. Baon nie mobilizowany.
W godzinach wieczornych baon załadowany na stacji kolejowej Chylonia, wyjazd z Gdyni godz. 0,05. Dnia 25 sierpnia 1939 r. przybycie do Kartuz, gdzie następuje wyładowanie. Baon z zadaniem osłony mobilizacji rozmieszczony w rejonie Kartuz (Nieścisłe – II baon został skierowany do Kartuz nie z zadaniem osłony mob. IV baonu ON, ale jako wzmocnienie obrony Kartuz. Dowódca II baonu ON, mjr Sikorski, został jednocześnie mianowany dowódcą OW „Kartuzy”.). 5 kompania w rejonie Grzybno przygotowuje stanowiska obronne
(Zadaniem II baonu ON w ramach OW „Kartuzy” była osłona Kartuz z kierunku Gdańska.). Dnia 31 sierpnia 1939 r. alarm, zajęcie stanowisk.
Dnia 1 września 1939 r. o godz. 14 rozkaz ustny opuszczenia stanowisk (II baon ON działał w składzie OW „Kartuzy” tylko do godz. 14 dnia 1 września. Przekazany do dyspozycji dowódcy Pomorskiej Brygady Kawalerii odmaszerował z Kartuz o godz. 22 i został stracony w chaosie klęski w Borach Tucholskich.). Wymarsz po osi Kartuzy – Kościerzyna – Osie. Kompania w ramach baonu maszerowała w kolumnie głównej. Zadanie: przejść w rejon ugrupowania Pomorskiej Brygady Kawalerii, do dyspozycji dowódcy brygady, gen. Skotnickiego.
Zadania baon nie wykonał z powodu:
a. szybkiego wycofania się Brygady Kawalerii,
b. mimo przyspieszonego marszu, do godzin popołudniowych 3 września łączności z brygadą nie nawiązano,
c. 3 września około godz. 16 rozpoznanie z 5 kompanii pod dowództwem ppor. Bąkowskiego napotkało w rejonie Osia nad Czarną Wodą od strony wschodniej zmotoryzowanego nieprzyjaciela w sile 1 kompanii i 4 czołgów. W chwili nadejścia czoła baonu do rzeki, most został wysadzony przez patrol pionierów Brygady Kawalerii. Dowódca baonu zdecydował się na forsowanie rzeki i wydał odpowiedni rozkaz 4 i 6 kompanii. 5 kompania w odwodzie.
Kompanie wykonały zadanie i zmusiły nieprzyjaciela do wycofania się. Po sforsowaniu rzeki około godz. 20, baon ruszył w kierunku na Osie bez taboru, który z powodu wysadzenia mostu nie mógł być przeprawiony. W nocy baon przybył pod miejscowość Osie, która była zajęta przez nieprzyjaciela. Baon zapadł w lasy, a dnia 4 września wieczorem ruszył na wschód, omijając Osie.
Dnia 5 września w rejonie leśnictwa Kwiatek nastąpiło rozwiązanie baonu, na rozkaz ustny dowódcy baonu:”Grupami udać się w kierunku, lub za cofającą się Brygadą Kawalerii”.
Rozwiązanie nastąpiło z powodu niemożności przedarcia się w kierunku oraz z powodu braku wyżywienia.
Dnia 13 września grupa, w której znajdowałem się, została otoczona i wzięta do niewoli pod Nowym Mostkiem, koło Koronowa.

Źródło:
Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych,Wstęp, wybór, komentarze W. Tym, A. Rzepniewski, Gdańsk 1979, s. 197 – 198, 330 - 331.