Powiat kartuski położony jest w centralnej części województwa pomorskiego, gdzie zajmuje powierzchnię 1 120 km2, co stawia go na dziewiątym miejscu wśród 16 powiatów tej jednostki administracyjnej kraju. Stolicą powiatu jest miasto Kartuzy, które prawa miejskie otrzymało dopiero w 1923 roku, ale siedzibą powiatu było już w latach 1818-1975.
Powiat kartuski dzieli się na osiem gmin. Miejsko-wiejskie to Kartuzy i Żukowo oraz wiejskie: Chmielno, Przodkowo, Sierakowice, Somonino, Stężyca, Sulęczyno. Powiat zamieszkuje obecnie prawie 110 tys. osób (2006 r.), z czego w miastach żyje prawie 21,9% ludności, pozostali mieszkają w 191 wsiach i osadach. Ogólna powierzchnia użytkowa gruntów wynosi ponad 112 tys. ha, z czego na użytki rolne przypada 56,1%, a na lasy blisko 30%. Lesistość wynosi 29,9%. Największą lesistością charakteryzują się okolice Kartuz, zaś największą powierzchnię użytków rolnych ma gmina Przodkowo. Blisko połowę ogólnej powierzchni powiatu (48,3%) stanowią obszary podlegające różnym formom ochrony.
Powiat kartuski dawniej utrzymywał się głównie z rolnictwa, rybołówstwa jeziornego i leśnictwa. Dzisiaj zmienia swe oblicze. Dzięki bliskości Trójmiasta i dobrej komunikacji, staje się ważnym zapleczem rekreacyjnym dużej aglomeracji. Rozwija się turystyka sezonowa i odpoczynek sobotnio-niedzielny. W powiecie istnieje około 60 obiektów, które stanowią bazę noclegową. Agroturystyka staje się docenianą szansą zwiększenia dochodów ludności i podniesienia atrakcyjności regionu. W powiecie znajduje się ponad 6,5 tys. indywidualnych gospodarstw rolnych. Wielu mieszkańców pracuje w handlu, przemyśle i budownictwie. Funkcjonuje tu ponad 4 700 przedsiębiorstw, z czego prawie 86% należy do osób fizycznych (wg danych Starostwa Powiatowego Kartuzy).
Pod względem regionalizacji fizycznogeograficznej powiat kartuski leży prawie całkowicie w granicach Pojezierza Kaszubskiego. Jedynie niewielki obszar rozciągający się wokół jeziora Mausz wkracza na wschodnie peryferie Pojezierza Bytowskiego.
