Park z figurą Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej z piaskowca, wykonaną przez rzeźbiarza Marcina Rożka z Poznania w roku 1927. W rogu parku kamienna grota z ławką drewnianą, a naprzeciw niej na cokole z kamieni polnych skromny obelisk z napisem 1382-1882, ustawiony w 1882 r. w pięćsetletnią rocznicę założenia klasztoru Kartuzów, od których pochodzi nazwa miasta, powstałego z osady mnichów.
Droga gaju Świętopełka, dawniej zwana „ścieżką filozofów" obecnie aleją filozofów z Wyspą Łabędzią po środku na Jeziorze Klasztornym - "Wzdłuż Jeziora Klasztornego od strony północnej prowadzi szeroka droga ku wschodniemu jego brzegowi, gdzie przechodzi szosa z Kartuz do Prokowa. Tradycja głosi, że po tej drodze kroczyły zadumane postacie mnichów 1 kartuzów, w białych habitach, odmawiając brewiarz. Z pomostu drewnianego na jeziorze widać poza zabudowaniami poklasztomymi, odbijające się w gładkich wodach jeziora, charakterystyczny dach i wieże kościoła. Obok zabudowań wpada do jeziora struga, której wody jeszcze w XVII wieku obracały koła młyna klasztornego. To rzeczka Słupianka, wypływająca z jeziora Krąg, a opuszczająca J. Małe Grzybno, czyli Klasztorne szerszym sklepionym przepustem pod szosą Kartuzy - Mirachowo, (średniej wielkości łodzie mogą tędy przepływać, aby wpaść do J. Wielkie Grzybno). Przy wiosce Grzybno Słupianka opuszcza J. W. Grzybno i przepływa część powiatu we wschodnim kierunku aż do osady Młynek, gdzie się łączy ze strumieniami Trzy Rzeki i Czarną Rzeką, z którymi połączona jako Słupina wpada w Żukowie z lewej strony do Raduni. Od źródeł aż do Młynek Słupianka przepływa 6 km, mając spad 64 metry. Ścieżką filozofów wychodzimy na szosę, która z Kartuz przez Prokowo prowadzi w północnym kierunku do Mirachowa. Przy końcu ścieżki stoi wspaniały dąb. Po drodze widzimy nad jeziorem zbudowane przed rokiem miejskie łazienki publiczne z basenem i plażą piaszczystą. Szosą kartusko-mirachowską wracamy do miasta, które w ramach z jezior i lasów utworzonych objąć można z Jastrzębiej Góry, gdzie mieszczą się miejscowe wodociągi. Piękny widok mamy też ze wzgórza Belwederu, punktu wysokiego, położonego w małym parku na północnej stronie Sądu Grodzkiego." cyt. za A.Majkowski "Szwajcaria Kaszubska"
Niegdyś na jej szlaku przechadzali się bracia z Zakonu Kartuzów a obecnie ścieżka przyrodnicza w Gaju Świętopełka nad Jeziorem Klasztornym Małym. Teraz znajduje się na nim kompleks rekreacyjny pomiędzy lasem a jeziorem. Miejsce gdzie można było kontemplować i podziwiać piękno przyrody. Ze ścieżki widać Kościół poklasztorny. Na ścieżce ustawiono tablice informacyjne, dla pogłębienia wiedzy o otaczającej przyrodzie jaki i do refleksji. Spacerując na szlaku samotnie lub z rodziną można odpocząć lub skorzystać z placu zabaw na wyspie Łabędziej. Wyspę z lądem łączy urokliwy mostek, zaś na wejściu znajduje się amfiteatr na którym często odbywają się lokalne imprezy. Na skraju lasu w tym miejscu ukryto szereg ławeczek, z których można podziwiać zmagania na scenie lub piękno jeziora i wyspy.
- Kościół poklasztorny - mury z kamienia polnego i wyższa część z palonej cegły, pochodzą z XV wieku. Przykrycie dachu w formie trumny i wieża barokowego kształtu i ciężkich powojennych lat 1731-1733.
Do kościoła można wejść przez zakrystię. Wnętrze kościoła samego robi nieco ponure wrażenie, odpowiadające surowemu duchowi życia dawnych kartuzów. Długość nawy wynosi 44,65 m, szerokość 9,20 m, wysokość aż do czoła łuków 11,30 m. Nawa pokryta jest prostym gwieździstym sklepieniem, którego poszczególne łuki opierają się na podporach, wychodzących ze ścian, zdobionych postaciami zwierząt. Sufit tworzą dwa sklepienia gwieździste, rozetami ozdobione, oparte na konsolach. W środku ołtarz z XVIII stulecia, wykonany ze stiuku. Po obu stronach tabernakulum białe figury aniołów w żywych pozach, nad nimi figura Matki Boskiej. Z tego samego czasu co ołtarz pochodzą ozdoby sklepienia i dwie płaskorzeźby zdobiące naczynia do mycia rąk oraz ampułki cynowe. Jedna z tych płaskorzeźb przedstawia chrzest Pana Jezusa i Samarytankę.
Główny ołtarz wykonany w stylu odrodzenia, bogato rzeźbiony i złocony. Około i nad tabernakulum w trzech nad sobą konstruowanych kondygnacjach wznosi się ołtarz. Po bokach, odgraniczonych rzeźbionymi słupami, stoją figury św. Jana Apostoła z kielichem i św. Jana Chrzciciela z jagnięciem. W środku wyobrażenie Wniebowzięcia M. Boskiej, pod której wezwaniem świątynia jest poświęcona (Assumptionis B.M. V.). Nad tą częścią gzyms przeprowadzony łukowato odcina najwyższą kondygnację ołtarza, w którego środku, obramowanym słupami kręconymi, znajduje się obraz św. Trójcy. Po obu stronach w oddzielnych polach dwaj święci zakonu kartuzów, mianowicie św. Hugon w biskupim stroju z łabędziem i św. Brunon w habicie zakonnym z krzyżem. U szczytu ołtarza Matka Boska z Dzieciątkiem. Dolna ściana prezbiterium jest pokryta tapetą skórzaną bogato złoconą, z wytłaczanymi naturalistycznymi motywami ze świata roślinnego i zwierzęcego. Z bogatego zbioru paramentów zachował się tylko pięknej roboty ornat, wyszywany złotem na zielonym aksamicie. Wzory na nim okazują figury pod gotyckimi baldachimami.
Największą ozdobą świątyni są po obu bokach nawy umieszczone stalle wyrzeźbione z dębu. Z nich wyróżniają się bogatą rzeźbą te, które były przeznaczone dla mnichów, a które są we wschodniej części nawy. Siedzenia i boki aż po oparcie dla ramion są gładkie, wyżej następuje rzeźba. Głównym motywem jest głowa anioła ze skrzydłami, który łączy się w najrozmaitszy sposób z resztą ozdób. Na mocno wystającym gzymsie, spoczywającym na główkach aniołów, znajdują się w pewnych odstępach znowu główki, z którymi się łączą konstrukcje nadgzymsowe. Czworoboczne pola nad siedzeniami, wszystkie bez wyjątku, ale każde inaczej, odtwarzają w artystycznej płaskorzeźbie sceny z życia apostołów, świętych i modlących się mnichów. Niektóre z rzeźb odznaczają się dużym wyrazem. Stalle, znajdujące się w zachodniej części (ku głównemu wejściu), aczkolwiek wzorowane na pierwszych, znacznie są skromniejsze.
Po stronie epistoły ołtarza sąstalle dla celebransów, pięknie rzeźbione w drzewie dębowym: spod spiczastego łuku wyłania się z chmur popiersie Boga Ojca, otoczonego aniołami. Poniżej, w polu odgraniczonym filarami, Chrystus z kielichem, mający po bokach figury arcykapłanów. Po stronie ewangelii stalle bogato rzeźbione.
Ołtarz marmurowy, który na podst. napisu ukończony został w roku 1680. Wykonania jego podjął się Caspar Gockheller, gdańszczanin, za 1000 guldenów. Zbudowany z czarnego marmuru (słupy) i białego angielskiego alabastru (figury) w stylu barokowym, okazuje po obu bokach artystycznie rzeźbione figury świętych Piotra i Pawła. W przeciętym łukowato szczycie króluje postać Chrystusa na kuli ziemskiej. Predella ołtarza przedstawia olejny obraz św. Jana na puszczy. Reszta ołtarzy jest z drzewa rzeźbiona. W ołtarzu, znajdującym się naprzeciw gockhellerowskiego ołtarza, predella ma sceny z męczeństwa mnichów. Twarz jednej z osób otaczających krzyż ma przedstawiać Zygmunta III. Olbrzymie, w formie podłużnego czworoboku obrazy olejne, ostatnio odnowione, są pracami dobrej szkoły włoskiej. Rzeźba i polichromia ram tych obrazów nie podpadała wówczas, kiedy ściany były w pewnym okresie historycznym pokryte kolorowymi freskami. Zwraca uwagę obraz olejny, przedstawiający śmierć św. Stanisława, na którym Bolesław śmiały występuje w stroju francuskim Ludwika XVI i z orderami.
Organy i balustrada chóru muzycznego mają, tak jak stalle, bogatą rzeźbę i doskonałą konstrukcję. Pod chórem końce wahadła zegara wieżowego, zakończone białą figurą anioła. Zegar umieszczony w szczycie wieży, zmontowany na obszernym stole. Spod chóru wchodzi się do kaplicy św. Brunona, krytej sklepieniem gwieździstym. Tam jest grobowiec szlachcica Szczepańskiego i jego matki, wmurowany w północnej ścianie. W podłodze cztery płyty grobowe kamienne, pochodzące z XV wieku, bardzo zatarte, z rozetami w rogach i znakami czterech ewangelistów. Pod jednym z nich spoczywają zwłoki patrycjusza gdańskiego Tiedemanna Eppenschede i jego żony. Dwie bardzo podniszczone płyty, znajdujące się w nawie, pochodzą z XVII w.
Do kościoła od strony północnej bezpośrednio przytyka część krużganka, służąca dzisiaj celom kościelnym. Refektarz, wysunięty nieco ku ulicy, zmienił już postać zewnętrzną, gdyż szczyty jego okazują odmienną od pierwotnej strukturę. Tak samo zniesiono część krużganka, łączącego się z kościołem. Przedstawia gmach z palonej cegły i kamienia budowany, ściśle czworoboczny, 27,26 m długi. 8 m szeroki, 6,3 m wysoki. Wnętrze kryte gwieździstym sklepieniem, opierającym się na konsolach nisko w murze opartych. Szczególny urok posiada zaułek z widokiem przez bramę południową na kościół i ostatnią celę, a obok brama do cmentarza z kamiennymi figurami na murze, który podchodzi następnie do szosy i tam się załamuje ku miastu. W tym miejscu starodawna lipa. pomnik przyrody pamiętający białych mnichów, ocienia ławę wypoczynkową.Główny ołtarz świątyni, znajduje się Kaplicy na południowej stronie (wejście obok ambony), w tzw. złotej kapliczce, która mieści w sobie kilka ciekawych rzeźb i obrazów. Ołtarz jest częścią środkową tryptyku gotyckiego, pochodzi z początku XV w., boczne jego skrzydła, podobnie jak kilka tomów historii przeora Schwengla, dostały się po sekularyzacji klasztoru do British Museum, gdzie dzisiaj jeszcze się znajdują. Wspomniany ołtarz, obecnie odnowiony, składa się z dolnej i górnej części. Dolna część, malowana na drzewie, przedstawia postacie Pana Jezusa i Matki Boskiej, po obu stronach po sześciu apostołów, konwencjonalnie i symetrycznie stylem średniowiecza ugrupowanych, malowanych w prostych kolorach. Każdy z apostołów trzyma taśmę z wypisanym wyznaniem wiary, przypisywanym mu podług tradycji. Na okalających obraz ramach u góry imiona apostołów, na dole zaś gotyckimi literami napis:, Anno domini 1444. In octava sanctorum Innoccntium, complctum est hoc opus sub obedientia Henrici Rlone, prloris. Dns: Vos amici mci eritis, si feceritis quae praecipio vobis. Lugum enim meuni suave est et onus meum leve etc." („Rok Pański 1444. W oktawie św. Innocentego dzieło to jest zebrane pod przewodnictwem Henrici Rlone. Mówi Pan: będziecie przyjaciółmi mymi. gdy czynić będziecie, co wam każę. Jarzmo bowiem moje słodkie, a brzemię moje lekkie itd). Górna część (większa) ołtarza przedstawia ukoronowanie Matki Boskiej. W środku pod gotyckim baldachimem na tronie siedząca postać Chrystusa, mającego po prawej ręce Matkę Boską w Koronie, św. Jana Chrzciciela, św. Jana Apostoła i św. Grzegorza. Z lewej struny postać męska z kościołem na dłoni i dwie figury kobiece, z których jedna z naczyniem prawdopodobnie przedstawia Mane Magdalenę.
- Kolegiata - Z zabytków poklasztornych pozostało: Fundamenty browaru kartuskiego i domów naprzeciw kościoła nad jeziorem. W przyziemnej części pochodzą z około XV wieku. Całkowicie zachowana jeszcze cela z przedsionkiem i kuchnią, jest obecnie mieszkaniem kościelnego.
- Galeria „Refektarz”
Częściowo powyższe opisy pochodzą ze źródła: dr Aleksandra Majkowskiego "Przewodnik po Szwajcarii Kaszubskiej" z 1936 r.
