Inna przypowieść wiąże figurę Gryfa z kaszubskimi Stolemami, czyli olbrzymami zamieszkującymi ongiś ziemię, którzy przemierzali jej obszary przechodząc ze wzgórza, na wzgórze. Zadaniem Stolemów była ochrona i opieka nad całością, dopóki nie powstała dostateczna ilość ludzi. Gdy Stolem nadepnął na kamienie, złościł się i rzucał nimi dookoła. Stąd tyle na Kaszubach kamieni. Kaszubskim Stolemem był Gryf, który jeszcze wtedy miał posturę wielkoluda.
Pewnego dnia Stwórca postanowił wybrać się na kontrolę i sprawdzić, jak funkcjonuje dzieło stworzenia. Gdy wszedł na teren Kaszub, natknął się na Gryfa, który siedział na wzgórzu w Krzesznej, a stopy moczył w Jeziorze Patulskim. Gryf zapytany o opinię na temat dzieła stworzenia, stwierdził, że wszystko jest ok., ale człowiek i on jako człowiekowi podobny, jest okazem nieudanym, bo nie może fruwać, tylko chodząc po głazach rozsuwa kamienie leżące na jego drodze, męczy nogi i jest słabowity. Stwórca przychylił się do pomysłu Gryfa, dał mu skrzydła do fruwania, silne elementy ciała lwa, ale też na dowód, że mówił niedorzeczności, zaopatrzył go w ośle uszy.
Dawna symbolika przypisywała Gryfom wiele cnót, m.in. szybkość (orzeł), siłę (lew) i czujność (ośle uszy), a także waleczność, odwagę i wytrwałość. Jednocześnie przypisywano im także cechy negatywne, jak zachłanność, czy pycha. Chrześcijaństwo zaadaptowało Gryfa jako symbol Chrystusa. W mitologii Gryf często pełnił rolę strażnika skarbu. Jako miejsce jego występowania podawano Etiopię.
Gryfy były motywami sztuki scytyjskiej, greckiej, celtyckiej, średniowiecznej. Są obecne w wielu utworach literackich, w tym także fantasy.
Źródła:
- Franciszek Sędzicki „ Baśnie kaszubskie” wyd. ZKP Gdańsk, 1987
- http://pl.wikipedia.org/wiki/Gryf
