Likier kartuzów jest napojem sporządzanym wedle starych receptur zakonników kartuzów. Zakon kartuzów powstał we Francji w La Grande Chartreuse w 1084 r. Na ziemie polskie zakonnicy przybyli z Czech.

Kartuzja Kaszubska na Pomorzu powstała na ziemi kartuskiej w 1380 r.

Fundatorem klasztoru kartuzów był w 1382 r. szlachcic kaszubski Jan z Rusocina. Pierwszym przeorem nowego domu zwanego Paradisus Beatae Mariae Virginis (Rajem Maryi) został Johannes Deterhus, który przybył na Kaszuby z Pragi.

Budowy klasztoru podjął się w latach 1383-1403 kupiec gdański Johannes Thiergart. Kościół zbudowany został z kamienia polnego i cegły w stylu gotyckim na rzucie prostokąta. Pracami budowlanymi kierował mistrz Tiedeman. Już w latach 1412-1434 nad brzegiem jeziora Klasztornego stały budynki gospodarcze takie jak: młyn, słodownia, piekarnia, browar, spchirz, stajnia, dom pożarny i rybacki.

Ostre zasady obowiązujące w zakonie, jarska kuchnia, asceza i używanie mowy tylko w potrzebie wzbudzały podziw wśród zasobnych fundatorów, którzy prześcigali się w ofiarnościach dla zakonników kartuzów. Nic więc dziwnego, że w krótkim czasie kartuzi skupili ogromny majątek i w 1474 r. posiadali liczne wioski (m.in. Gdynię, Małkowo, Ostrzyce) , nieruchomości w Gdańsku oraz 6700 ha ziemi sięgającej aż po Żuławy¹. Mając tyle ziemi, zakonnicy prowadzili przepiękne ogrody, lasy z pasiekami, każdy zakonnik przy swoim eremie posiadał ogród, w którym uprawiał warzywa i zioła.

Stąd też zakon kartuzów podobnie jak zakon benedyktyński zajmował się ogrodnictwem i zielarstwem . Mnisi świetni się znali na ziołach, potrafili je rozpoznawać, to im zawdzięczamy wprowadzenie do systematyki roślinnej goździka kartuzka².

Zakonnicy kartuzi produkują na bazie własnej recepty z ziół - likier Chartreuse – likier kartuzów. Legenda głosi, że w dawnych czasach tylko dwóch mnichów znało tajemnice tradycyjnej kompozycji, wedle której tworzony jest ten niezwykły likier. Likier jest wykonywany na bazie kompozycji ziołowej (od kilkunastu do kilkudziesięciu ziół) zalewanej spirytusem³. Do destylatu dodaje się miód i syrop cukrowy. Chartreuse nie zawiera żadnych kolorantów ani konserwantów. Posiada on naturalny kolor uzyskany z roślin użytych do jego produkcji.

Skąd zatem spirytus, czy kartuzi posiadali destylarnię? Źródła jednoznacznie nie wskazują, czy owa destylarnia istniała, natomiast destylatora znajdujemy we wsi podklasztornej, który tygodniowo zakonowi dostarczał jeden achtel wódki⁴.

Na pocz. XVII w. powstał wilkierz, zbiór praw mieszkańców kartuskich wsi. Dokument ten normował stosunki między mieszkańcami, a także zawierał kwestie gospodarcze związane m.in. z gorzelnictwem. Karczmarz nie miał prawa zaopatrywać się w piwo i wódkę w obcych browarach i gorzelniach, tylko musiał kupować je u zakonników⁵. Od połowy XVII w. klasztor posiadał własną gorzelnię⁶. Gorzelnia usytuowana była blisko browaru, przy obecnej ulicy Klasztornej⁷.

W 1772 rok to początek końca blisko 400 letniego istnienia kartuzji kaszubskiej, a zarazem działalności zielarskiej i aptekarskiej kartuzów. Od tego momentu następowała powolna sekularyzacja klasztoru. W dobie rozbiorów Polski w 1823 r. władze pruskie działając na podstawie edyktu króla Prus w 1810 r. doprowadziły do kasacji klasztoru i konfiskaty jego majątku. Ostatni mnich zmarł w 1859 r. w utworzonym domu księży emerytów.

Likier sekretny napój, w Kartuzach - Karthaus pod zaborem pruskim jest nie wiele znany.

W współczesnych czasach dociera do nas z Francji, z Saint-Pierre-de-Chartreuse z której wywodzą się początki zdrowotnego, mającego zagwarantować długowieczność trunku.

Kartuzy – z przepięknymi tradycjami mnichów kartuskich, urzekają swoim pięknem i odrestaurowanym kompleksem Kartuzji Kaszubskiej . Pod refektarzem dawną jadalnią zakonników, goście i mieszkańcy Kartuz obcują z historią tego miejsca.

Likier kartuzów wpisany jest w tradycję Zakonu Kartuzów i nieodłącznie wiążę się z jego historią.