Kaszubska Szwajcaria

10 marca 1945 r. po długim oczekiwaniu wojsko radzieckie oswobodziło Mirachowo, gdzie mieszkałam od urodzenia. Wielka nadzieja na szybkie zakończenie wojny, ale radość trwała krótko.

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI MUZEUM KASZUBSKIEGO ZA ROK 1993

Władza powojennej Polski stworzyła w Kartuzach warunki do utworzenia w mieście Muzeum Kaszubskiego jako regionalnego ośrodka kultury kaszub- skiej. Trafne i bardzo pozytywne nastawienie do rozwoju ludowej kultury ka- szubskiej i jej autentycznego entuzjasty - Franciszka Tredera - w dziejach miasta, powiatu i Muzeum Kaszubskiego zapisać musimy na pozytywną kartę ówczesnych zwolenników kontynuacji tradycji regionu Kaszub. 

Dzieje wyzwolenia społecznego, jak również dzieje dotyczące problematyki życia i kultury proletariatu wiejskiego, nie doczekały się jeszcze wyczerpującego opracowania naukowego. Materiały źródłowe z tej dziedziny wiedzy, podawane tylko na marginesie historii szlachetczyzny, są bowiem zbyt skąpe i jałowe. Pomimo, że lud stanowił ogromną większość społeczeństwa, na sto kart historii powszechnej ponad 99 poświęcono dziejom garstki możnych, większości natomiast zaledwie jedną. Całą uwagę skierowano tylko na "rodzynki" podąjąc nawet szczegóły, jak opływały i pęczniały one w cieście stanowiącym pożywkę dla garstki "rodzynek".

Geneza, powstanie i rozwój Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach wiąże się z osobą i pasją kolekcjonerską oraz działalnością naukowo-badawczą jego twórcy i pierwszego długoletniego kustosza-kierownika Franciszka Tredera.

Na Kaszubach jest sporo interesujących miejsc, które warto odwiedzić. Bardzo malownicze oraz pełne ciekawych obiektów są tereny sołectwa sianowskiego i staniszewskiego W Sianowie znajduje się Sanktuarium Matki Boskiej Sianowskiej – Królowej Kaszub, kościół o konstrukcji szkieletowej zbudowany na początku XIX wieku. Do sołectwa Sianowo należy miejscowość Cieszonko. Zarówno Sianowo, jak i Cieszonko oraz Staniszewo położone są na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego w dorzeczu rzeki Łeby, która przepływa przez akwen jeziora Sianowskiego. Atrakcjami Staniszewa są rezerwaty przyrodnicze: Staniszewskie Zdroje i Staniszewskie Błoto, należący do sieci obszarów objętych ochroną przyrody na terytorium Unii Europejskie, Natura 2000.

W Staniszewie jest szkoła podstawowa i gimnazjum. Szkoła oferuje swoim uczniom wiele zajęć dodatkowych rozwijających ich zainteresowania, umiejętności oraz poszerzających wiedzę. W ramach zajęć rozwijających z fizyki grupa uczniów z drugich klas gimnazjum pod opieką nauczycielki, Marii Kostuch odbyła pieszą wycieczkę ze Staniszewa do Cieszonka. Przebyli malowniczą trasę ze szkoły, wzdłuż rzeki Łeby, docierając do elektrowni wodnej oraz Gospodarstwa Hodowli Pstrąga i Jesiotra pana Macieja Walkusza.

Pan Maciej korzystając z położenia swego gospodarstwa nad rzeką zbudował małą elektrownię wodną , w skrócie MEW, o mocy 20 kW. Uczniowie zwiedzili teren gospodarstwa oraz zabudowania elektrowni, obejrzeli działającą prądnicę, tablicę licznikową oraz ciekawy zbiór różnego typu maszyn i urządzeń, w tym koło wodne. Pan Maciej zademonstrował uczniom działanie elektrowni i opowiedział o jej budowie, czynnościach, które trzeba wykonywać, żeby praca elektrowni przebiegała w sposób niezakłócony, a także o koniecznej konserwacji.

Rzeka Łeba wypływająca z okolicy Borzestowa, z wysokości ok. 170 m.n.p.m, w okolicy Cieszonka posiada wartki nurt i spory spadek. Rzeka wykonuje pracę podczas zamiany energii potencjalnej wody w energię kinetyczną. Dawniej w Cieszonku znajdował się młyn. Aktualnie miejsce młyna zajęła przepływowa mała elektrownia wodna.

W elektrowniach tego typu jest wykorzystywany spadek wody, bez jej spiętrzania. Elektrownia mieści się w małym budynku skonstruowanym na rzece, której energię wykorzystuje. Właściciel, pan Maciej Walkusz produkuje energię elektryczną na swoje potrzeby, a jej nadmiar sprzedaje do sieci energetycznej. Do produkcji energii elektrycznej służy turbina Francisa, która energię potencjalną wody zamienia w energię kinetyczną ruchu obrotowego wirnika napędzającego generator energii elektrycznej. Prototyp turbiny Francisa został opracowany w roku 1848. Sprawność turbin tego typu wynosi ok. 90%.

                                     model turbiny Francisa z generatorem                    przekrój turbiny

W dniu, gdy uczniowie zwiedzali elektrownię, licznik pokazywał ponad 18 kW.

Moc uzyskiwana z rzeki Łeby zależna jest od warunków atmosferycznych i zasilania rzeki wodami opadowymi. Elektrownie tego typu mogą pracować prawie bez przerwy, ilość produkowanej przez nie energii zależy jednak od ilości wody, przepływającej akurat w rzece. Bywają lata suche, gdy z powodu niskiego poziomu wody praca elektrowni jest nieopłacalna. Aktualne zmiany w prawie wodnym nakładają na właścicieli posesji opłaty za korzystanie z wody, co prawdopodobnie również przyczyni się do spadku opłacalności takich przedsięwzięć, jak MEW.

Trasy, Staniszewo – Cieszonko, Sianowo – Cieszonko, Staniszewo – Cieszonko - Sianowo należą do bardzo malowniczych i ciekawych, przebiegają przez tereny nieskażone nadmiarem cywilizacji. Można je polecić wszystkim, którzy chcieliby odpocząć od zgiełku dnia codziennego i zwiedzić ciekawe miejsca, a może zaopatrzyć się w pstrągi lub jesiotry z ekologicznej hodowli.

Żródła:

http://www.biomasa.org/index.php?d=artykul&kat=31&art=24

https://pl.wikipedia.org/wiki/Turbina_Francisa - GNU Free Documentation License.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Turbina_Francisa#/media/File:Francis_Turbine_High_flow.jpg - GNU Free Documentation License.

Fotografie prrzedstawiają teren MEW w Cieszonku.

Kaszubi zamieszkują tereny północnej Polski, w województwie pomorskim, na północno - zachodnich terenach byłej pruskiej prowincji Prusy Zachodnie – Westpreußen. Są to dzisiejsze powiaty: pucki, wejherowski, kartuski, kościerski, chojnicki, człuchowski, bytowski i lęborski oraz gdański i gdyński. Wcześniej zamieszkiwali również tereny byłej pruskiej prowincji Pommern, w powiatach miasteckim, szczecineckim, białogardzkim i kołobrzeskim[1].

Tak jak obiecaliśmy, będziemy Państwu, przypominać postacie związane z Muzeum Kaszubskim w Kartuzach.

Jedną z nich jest Franciszka Majkowska – siostra Aleksandra Majkowskiego. W tym roku mija 50 rocznica jej śmierci. Postać Franciszki Majkowskiej nie doczekała się naukowego opracowania. Jej biogramy napisali Bogusław Breza w Słowniku Biograficznym Pomorza Nadwiślańskiego[1] oraz Róża Ostrowska i Izabella Trojanowska w Bedekerze Kaszubskim[2].