- Jest faktem, że język zanika. Ale jednocześnie swoistym fenomenem jest żywotność literatury kaszubskiej, a zwłaszcza twórczość muzyczna. I co ciekawe, jest to bardzo piękna i dojrzała twórczość. Sporo z nowych utworów staje się znanymi i lubianymi przebojami. Dlatego na koniec festiwalu chcemy zgłębić istotę tego fenomenu - mówił prowadzący i kierownik artystyczny festiwalu, Eugeniusz Pryczkowski.

Świadectwem tego były prezentowane filmy oraz uznani goście, w tym kompozytorzy Jerzy Stachurski i Tomasz Fopke, który przywiózł nową książkę "Żebë wrócył ten czas" o ks. Antonim Peplińskim, autorze wielu pięknych i rzewnych pieśni, w tym najbardziej znanej o tytule "Kaszëbsczé jezora". Właśnie temu twórcy kaszubskiemu poświęcone były dwa filmy: "Jak powstała pieśń Kaszëbsczé jezora" oraz odcinek "Skarbów Kaszëb" zrealizowany między innymi w Mściszewicach, gdzie twórca spoczywa od 1995 roku.

- Do tej publikacji dołączona jest też płyta kompaktowa z wszystkimi aranżacjami "Kaszëbsczich jezór", między innymi z pokazanymi w "Skarbach..." wykonaniami "Kaszëbów" z Kartuz i Damroki. Są także Weroniki Korthals, a nawet Lëdowi Nótë z Hamilton w Kanadzie - wyjaśniał Tomasz Fopke, którego książki rozeszły się w okamgnieniu.

- Miałem osobiście szczęście kilka razy spotykać się z ks. Antonim. Nawet raz zaangażowałem go do współpracy przy spektaklu "Przodkowo" - dodał Jerzy Stachurski, najbardziej utytułowany z kompozytorów Kaszub.

Znali go też dobrze Ryszard Tusk, prawnik z Bydgoszczy, który wspominał czas, gdy ks. Antoni był proboszczem w Czarnowie.

- Myśmy się u niego często spotykali. Wówczas sporo Kaszubów studiowało w Toruniu. Założyliśmy tam klub "Pomorania" - mówił Kaszuba ze stolicy Kujaw. Wspomnieniami podzieliła się także Wanda Lew-Kiedrowska, moderatorka Ryngrafu Witosława. Medal ten wręczany jest rokrocznie w szkole w Kamienicy Szlacheckiej im. ks. A. Peplińskiego. Tegorocznym jego laureatem został właśnie Tomasz Fopke, który na spotkaniu otrzymał egzemplarz nowej książki "Sanktuarium sianowskie a tożsamość kaszubska".

Publikacja ta także podkreśla zaangażowanie młodych w promowaniu pieśni - w tym przypadku kościelnych - choćby na pielgrzymkach. Ale także ukazuje obecność młodych w ruchu kaszubskim, zwłaszcza w jego kulturowej przestrzeni. Te działania sięgają coraz szerzej. Przykładem jest suita filmowa o tytule "Bòrowô cotka" zrealizowana w ramach konkursu przez młodzież ze wsi Łubno pod Miastkiem. Jej fragment pokazany był na festiwalu, podobnie jak kolejna suita "Wieszczi" autorstwa młodych Kaszubów z Gdańska. Temat przez nich podjęty wywołał ożywione reakcje widzów. - Co to był za demon? - pytała z sali zaintrygowana uczestniczka.

- Nam zależało, by dotrzeć z nową formą telewizyjną do ludzi młodych. Dlatego sięgnęliśmy do głębi kaszubskiej demonologii. Kiedyś o wieszczich opowiadali wszyscy, wierzyli w nich. Dziś może to być znakomity temat twórczych inspiracji - wyjaśniał Dorian Zypper, który przybył do Miszewka wraz z całą grupą. Obecny był także red. Dariusz Majkowski - promotor filmowego konkursu i twórczego działania młodych.

Najpiękniej to działanie ujawniło się w teledyskach, które są owocem innego konkursu "Kaszëbsczé Karaoke", a rozstrzygniętego podczas spotkania. Naturalnym uzupełnieniem tej części był reportaż "Notacje" o wybitnym kompozytorze z Kaszub Edwardzie Pałłaszu - wieloletnim dyrektorze Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych, zaś przedłużeniem wspólny śpiew piosenek, takich jak "Kaszëbsczé jezora", "Pòrénny wiéw" i "Tu je nasza zemia" przy akompaniamencie Heleny Adamskiej, nie tak dawno jeszcze szefowej "Spiéwnëch kwiôtków" z Banina.

(jd)