Wspaniały sukces odniósł zespół wokalny „Spiéwné Kwiôtczi” z Banina, który na Zjeździe Młodych Kaszubów w Górze pod Wejherowem odebrał piękną statuetkę o nazwie „Mòtil w Jantarze”. Ta prestiżowa nagroda, dzieło prof. Tomasza Sobisza – dziekana Wydziału Rzeźby na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, wręczana jest od ubiegłego roku. Nawiązuje do metafory wyartykułowanej w przedwojennej książce o tytule „Ziemia gromadzi prochy” przez jej autora Józefa Kisielewskiego. Według słynnego poznańskiego reportażysty Kaszubi są skarbem (motylem) ukrytym przez tysiąclecie w słowiańskiej bryle bursztynu.

Za sprawą tej i drugiej nowej nagrody, której patronuje wybitny uczony z Kaszub, prof. Gerard Labuda oraz przez zmianę formuły, Zjazdy Młodych Kaszubów przeszły w nową jakość. Obecnie gromadzą znakomite talenty – skarby Kaszubskiej Ziemi, które prezentują na tych spotkaniach swoje dokonania, talenty, umiejętności. W Górze koło Wejherowa młodzi byli świadkami bardzo udanych występów recytatorskich i wokalnych w najróżniejszych odmianach. Ich wspólną cechą jest język kaszubski.

Na scenie wystąpili między innymi: Kornelia Garstka z Góry, rodzeństwo Zosia i Franek Wandtke z Rumi, Marta Okrój-Dudzińska, „Cantus Corda” z Klukowej Huty, „Skôrb Złoti Górë” z Brodnicy Górnej, „Môłé Serakòjce”, PortArt” z Banina, no i główny laureat „Spiéwné Kwiôtczi”, który w bieżącym roku obchodzi XX-lecie działalności artystycznej. W tym czasie wydał aż pięć płyt kompaktowych, odbył kilkaset koncertów, w tym także kilka na terenie Niemiec. Jest kreatorem współczesnej muzyki kaszubskiej, ponieważ wykonuje wyłącznie nowe utwory. W szybkim czasie stają się one elementem edukacji języka kaszubskiego w szkołach. Kierownikiem grupy jest Weronika Ceynowa.

Większość wymienionych grup bierze udział w projekcie realizowanym przez Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Baninie o nazwie „Rodny Voice” finansowanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

(ep)

18 października 2025 roku odbył się Zjazd Młodych Kaszubów zorganizowany przez Oddział ZKP w Górze, Klub Młodzieży Kaszubskiej "Cassubia", Oddział ZKP w Baninie, Szkołę Podstawową w Górze.

Program Zjazdu obejmował:

9.30 – zéńdzenié przë tôblëcë (kòl kòscoła) Antoniégò Abrahama i òdspiéwanié Kaszëbsczégò Himnu i Zemi Rodny

- krótczé słowo ò A. Abrahamie

10.00 – òdemkniãcé w Spòdleczny Szkòle w Gòrze

òdspiéwanié Himnu Młodëch Kaszëbów (puścić teledysk z internetu z fotkami)

- powitanie- Marta Okrój-Dudzińska

– pòzdrowienié i słowò – np. E. Prëczkòwsczi + Przédnik Partu z Górë

- ew. inne głosy, np. Przédnika partu ZKP w Górze

10.20 – wëstãpë

a) „Cantus Corda” z Klukowej Huty

b) „Skôrb Złoti Górë” z Brodnicë Górny

rozdanie diplomów za udzél w projekce „RodnyVoice”

- przëpòmnienié (òglowé) donëchczasnëch dzejaniów „Cassubii” (nôwôżniészé dokôzë òd 2016 r.) z wëzwëskanim òdjimków – Marta Okrój-Dudzińska

10.50

- pierszi dzél prezentacjów skarbów młodëch (chto bãdze chãtny!) np.:

- Franciszek Tusk - recytacja

- Kornelia Garstka – recytacja

- Franciszek Wandtke z siostrą – występ muzyczny

- Julia Myszkowska – recytacja

11.30 – wëstãp karna „Môłé Serakòjce”

- Marta Okrój-Dudzińska

- Hubert Szyrk – głos o inicjatywach młodych (studentów)

Diskùsjô ò kaszëbiznie młodëch i nié leno

12.30 - Wëstãp karna „PortArt”

12.40 - Wëstãp karna „Spiéwné Kwiôtczi” rozdanie diplomów za udzél w projekce „RodnyVoice” i dlô partu ZKP w Górze

12.50 - Wrãczenié II Nôdgrodë „Mòtilk w Jantarze” - Wrãczenié Wëprzédnieniów prof. G. Labùdë (3 statuetczi)

13.30 - zakończenie i môltëch

Jest już tradycją co najmniej od 20 lat, że w Baninie jedna z Dróg Krzyżowych odprawiana jest w języku kaszubskim. W tym roku przypadła ona 28 marca. Przede wszystkim ważna w niej jest kwestia języka. Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego skupia sporo osób, które bardzo dobrze czytają w rodzimym języku kaszubskim. Kilkoro spośród nich poprowadziły piękne rozważania Męki Pańskiej, których autorem jest Brat Zbigniew Joskowski OFMConv. Byli to: Lucyna Łagoda, Agnieszka Tusk, Franciszek Tusk, Aleksandra Bobkowska, Piotr Ceynowa oraz Elżbieta i Eugeniusz Pryczkowscy.

- Niezwykle przeżyłam to wydarzenie. Byłam bardzo wzruszona – podkreślała dr Ewa Dąbrowska, wybitny lekarz, specjalista w zakresie zdrowego odżywiania, która tuż po nabożeństwie wygłosiła fenomenalny wykład.

Frekwencja na Drodze Krzyżowej była bardzo wysoka. Jest to w dużym stopniu zasługa ks. proboszcza Jana Kucharskiego, który – choć z urodzenia jest góralem - bardzo zachęca od celebracji w języku kaszubskim. Jest w Baninie od niedawna. W tym czasie udało mu się zachęcić do powstania kilku nowych grup modlitewnych oraz chóru. Wkrótce rozpocznie się też budowa nowych sal, w których grupy te i inne stowarzyszenia będą mogły się spotykać.

(jd)

Kaszubska Droga

Banino - 28 marca 2025 roku

Początek nabożeństwa, godz. 17.30          

Prowadzenie i słowo Boże: ks. Jan Kucharski

Autor rozważań: Br. Zbigniew Joskowski OFMConv

Organizator:

O/ZKP w Baninie

Lektorzy:

Wstęp: Eugeniusz Pryczkowski

1. 1.Elżbieta Pryczkowska
2. 2.Agnieszka Tusk
3. 3.Aleksandra Bobkowska
4. 4.Lucyna Łagoda
5. 5.Franciszek Tusk
6. 6.Elżbieta Pryczkowska
7. 7.Agnieszka Tusk
8. 8.Aleksandra Bobkowska
9. 9.Lucyna Łagoda
10. 10.Franciszek Tusk
11. 11.Piotr Ceynowa
12. 12.Elżbieta Pryczkowska
13. 13.Agnieszka Tusk

Intencjô:

Ùbëtk na swiece

Super inicjatywa – tak najkrócej określił znany pisarz Franciszek Szczęsny najnowszy projekt Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Baninie nazwany „Uniwersytetem dla Każdego”. Ten tytuł, którego autorką jest Izabela Dembkowska, podkreśla główny zamysł inicjatorów, by spotkania te wzbudzały zainteresowanie całej społeczności Banina i okolic. Jest to teren, w którym zamieszkało w ciągu ostatniego ćwierćwiecza bardzo dużo ludzi spoza Kaszub. Chętnie deklarują oni więź z tym regionem i potrzebę kulturowego (także językowego!) zakorzenienia. Stąd pomysł jest – jak uznaje wielu – strzałem w dziesiątkę.

Na pewno potwierdziło to pierwsze spotkanie z pisarką Darią Kaszubowską. Jej talent i niezwykła twórczość pisarska jest fenomenem na skalę ogólnopolską. Mieszka w Rębie w gminie Przodkowo, od kilku lat jest członkiem ZKP w Baninie, a więc dała się już wielokrotnie poznać tej społeczności z najlepszej strony. Doskonale się to odczuwało na Sali Kultury, którą zapełnili głównie mieszkańcy Banina, nie związani z ZKP.

- To jest najważniejszy cel. Zapraszamy wszystkich. Na każdym kroku pokazujemy naszą kaszubską otwartość, niezależnie od tego z jakimi spotykamy się reakcjami – podkreślają organizatorzy.

Reakcje obecnych były entuzjastyczne. Sympatycznie włączyli się we wspólny śpiew, któremu akompaniował Mirosław Sobisz. Równie chętnie pytali autorkę o wątki powieściowe, zwłaszcza dotyczące historii Kaszub i Banina. Ta dziedzina jest szczególnie ważna dla pisarki. To właśnie na historii Kaszub osadzona jest cała saga. Dzięki twórczemu talentowi, wiedzy i wyobraźni, powstało unikatowe dzieło w dziejach literatury tego regionu.

- Daria Kaszubowska świetnie nas wciągnęła w swoją historię kaszubskości – podkreślali Ewa i Andrzej Karczewscy nie kryjąc swego zachwytu przebiegiem spotkania.

Ten zachwyt udzielił się właściwie wszystkim obecnym, w efekcie czego… zabrakło książek. To wprawdzie rzadko spotykana sytuacja, choć już w trakcie wiadomo było, że na sali jest mnóstwo jej stałych czytelników. Wszyscy teraz czekają już na kolejny tom, który pojawi się już w lutym.

„Uniwersytet dla Każdego”, tak udanie rozpoczęty, będzie kontynuowany, mimo że – póki co – nie ma finansowego zabezpieczenia. Organizatorzy jednak nie wątpią, że pojawią się instytucje i grupy społeczne, które wesprą sukces zadania. Jako pierwsza pięknie wpisała się już w to Biblioteka Publiczna Gminy Żukowo, na czele z obecnymi na spotkaniu dyrektorką Natalią Lange i szefową banińskiej filli, Martą Petke. Spotkania będą się odbywać zawsze w ostatni piątek miesiąca o godz. 18, na Sali Kultury w Baninie. 28 lutego gościem będzie Magdalena Maliszewska – znakomity animator historii i norbertańskiej przeszłości Żukowa, autorka albumu pięknych dawnych zdjęć Ziemi Żukowskiej. (jd)

- To, co tu się dzieje, budzi największy podziw – podkreślił podczas składania życzeń Jerzy Kreft z Kolbud na spotkaniu opłatkowym Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Baninie. Nie było w tym stwierdzeniu przesady zważywszy, że na sali przygotowanych było 140 miejsc i część gości musiała stać lub przebywać w innych pomieszczeniach przestronnej Sali Kultury w Baninie.

Wydarzeniu towarzyszyło sporo kulturowych działań. Na samym początku w piękny religijny nastrój wprowadziły zebranych obrazy Justyny Pająk-Gąski z Kiełpina, które nawiązują do artystycznych tradycji żukowskich norbertanek. Motywy żukowskie są też obecne w książce Szymona Grota z Glincza o tytule „Jo”, którą autor krótko zaprezentował tuż przed dzieleniem się opłatkiem.

- Życzę wam dużo błogosławieństwa Bożego podczas budowania pięknej wspólnoty. Jednocześnie dziękuję za tak owocne działania. Może za jakiś czas uda mi się po kaszubsku te życzenia przekazać – mówił ks. proboszcz Jan Kucharski dopełniając słowa ewangelii odczytanej przez Aleksandrę Bobkowską.

Życzenia też przekazała prezes Bogumiła Ropel od kilku partów, także od prezesa ZKP, a bezpośrednio złożyli je również przedstawiciele z Pucka i Żukowa. Towarzyszyły im kaszubskie kolędy emitowane z aplikacji „rodnyvoice”, a także prowadzone przez świetne wokalistki związane z partem: szefową klubu „Cassubia” Martę Okrój-Dudzińską i Joannę Gostkowską, która otrzymała właśnie legitymacje ZKP w towarzystwie Grzegorza Tomaszewskiego i studentki Poli Petryńskiej. Kolejne osoby złożyły akces do organizacji, która liczy już 282 członków. Podziękowano też, między innymi spontanicznym „Sto lat”, Albinowi Bychowskiego za 23 lata służby przy organizowaniu mszy z kaszubską liturgią słowa.

Podczas spotkania przedstawiono najważniejsze wydarzenia z minionego roku. Należą do nich Festiwal Filmów Kaszubskich, tablica o historii majątków banińskich, warsztaty humoru, filmowe i literackie, konkursy dla nauczycieli kaszubskiego oraz uczniów. Dzięki nim powstały krótkie filmy oparte o historię tej ziemi, także teksty literackie oraz liczne konspekty do nauki języka. Część z nich pokazano na nowym ekranie.

Z kolei artystycznymi gwiazdami były, jak co roku, „Spiéwné Kwiôtczi”, które w przyszłym roku będą obchodzić swoje 20-lecie. Wystąpiły także „Mùlczi” z nowym układem choreograficznym „Sztorem”, a także kaszubska gwiazdka z Tuchomia wzbudzając ogrom wesołości i wspaniały nastrój zebranych. Zapowiedziano też nowy projekt, który ma być realizowany w 2025 roku. Nazwano go „Uniwersytet dla Każdego”. Spotkania odbywać się będą w każdy ostatni piątek miesiąca na Sali Kultury. Pierwszym gościem będzie uznana pisarka Daria Kaszubowska. (jd)

Dzieci coraz piękniej czytają po kaszubsku

Trzydziestu uczestników wystartowało w konkursie „Bëlné Czëtanié” zorganizowanym przez Szkołę Podstawową im. Jana Pawła II w Leźnie dla Gminy Żukowo. Wszyscy prezentowali niezły i dosyć wyrównany poziom. Najwyższy – zdaniem jurorów - zaprezentowali uczestnicy z klas V i VI.

- Jesteśmy generalnie zadowoleni. Było więcej uczestników niż w roku ubiegłym. Widać postępy w nauce kaszubskiego. Mamy nadzieję, że w przyszłych latach wszystkie placówki szkolne z gminy Żukowo będą brały w nim udział – podkreślali jurorzy.

W kat. klas I-II zwyciężyli:

1m. Hanna Kordowska, SP Tuchom

1m. Klaudia Płotka, SP Leźno

2m. Daria Jeleń, SP Tuchom

3m. Helena Musiał, SP Niestępowo

3m. Stefania Szałkowska, SP nr Żukowo

W kat. klas III-IV:

1m. Alicja Michałkowicz, SP Tuchom

2m. Nadia Czekalska, SP Leźno

3m. Paweł Lorof, SP Niestępowo

3m. Szymon Kuczyński, SP Leźno

W kat. klas V-VI:

1m. Agata Herlik-Herlikiewicz, SP nr 2 Żukowo

1m. Alicja Kania, SP Tuchom

2m. Lena Block, SP Tuchom

2m. Filip Czaja, SP nr 2 Żukowo

3m. Alicja Falk, SP Tuchom

W kat. klas VII-VIII:

1m. Franciszek Tusk, SP nr 2 Żukowo

2m. Józef Szur, SP Leźno

3m. Miłosz Kucyk, SP nr 2 Żukowo

3m. Klaudiusz Łagoda, SP Miszewo.

Po dwie osoby z każdej kategorii, które zostały najwyżej sklasyfikowane, będą reprezentowały Gminę Żukowo na konkursie powiatowym. Co roku jego organizatorem jest SP w Glinczu. Odbędzie się w najbliższy poniedziałek, 2 grudnia br. w Centrum Kultury „Spichlerz” w Żukowie. Awans uzyskały także dwie osoby dorosłe: Daniel Adamczyk oraz Agnieszka Tusk (grupa: profesjonaliści). (jd)

Było to absolutnie wyjątkowe wydarzenie przez wzgląd na kilka aspektów. Po raz pierwszy bowiem podjęto w filmie dokumentalnym tematykę książąt kaszubskich, po wtóre premiera tego filmu odbyła się w wielce zaszczytnych murach Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, w którym przez wieki rządziła dynastia zachodniopomorskich Gryfitów.

Głównym sprawcą tego wydarzenia był dr Eugeniusz Pryczkowski, scenarzysta i realizator filmu.

- Od lat nosiłem się z takim zamiarem. Tym bardziej jestem niezwykle dumny, że tu właśnie mogłem jego efekt po raz pierwszy pokazać – mówił tuż po projekcji, dodając i jednocześnie zwracając się do obecnego na wypełnionej sali kinowej prof. Edwarda Rymara: – Z materią filmową jestem związany od wielu lat. Nie ma ona dla mnie wielkich tajemnic. Najbardziej jednak obawiam się, czy udźwignąłem ciężar tego arcytrudnego filmu od strony merytorycznej.

Profesor, obecnie najwybitniejszy znawca dziejów książęcych Pomorza, autor wiekopomnego dzieła o tytule „Rodowód książąt pomorskich” z zadowoleniem stwierdził: - Absolutnie, film jest dobry!

Taka rekomendacja jest najlepszą recenzją filmu, do którego realizacji przyczyniło się sporo osób. Wśród nich byli także obecni na sali prof. Kazimierz Kozłowski oraz dr Ryszard Stoltmann – prezes oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Szczecinie. On pełnił honory gospodarza spotkania.

- Jestem niezwykle wdzięczny za podjęcie tej dla nas tak ważnej tematyki i zaprezentowanie jej u nas. Dzięki temu spotkaniu do oddziału wstąpiło trzech nowych członków, którzy przybyli specjalnie, by obejrzeć ten film. Wszyscy mają korzenie w okolicach Kartuz – wyjaśniał przédnik ze Szczecina, także o kartuskich korzeniach.

Na spotkaniu prezes osobiście wręczył nowej członkini legitymację członkowską. Na film przybył także młody entuzjasta kaszubszczyzny z Koszalina, Mikołaj Nurzyński, który samodzielnie nauczył się języka przodków tej ziemi.

- Jak włączëc młodëch w dzejanié dlô kaszëbiznë – pytał po kaszubsku młody mieszkaniec zachodniego Pomorza, co wzbudziło nie lada sensację. Istotnie, tematyka żywotności języka podejmowana była równie często jak książęce dzieje Kaszubów podczas bardzo ożywionej dyskusji. Włączyła się w nią także Teresa Kalina – przewodnicząca Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego, podkreślając, że gorąco popiera pomysł nazwania Trasą Kaszubską budowanej autostrady Gdańsk – Szczecin.

Dyskusja potwierdziła dużą potrzebę powstawania takich filmów. Odnosiła się także do drugiego z prezentowanych tego wieczora dokumentu o tytule „Do morza przez serca Kaszubów”, gdzie również zaistniał bardzo istotny wątek szczeciński. W całym toku dyskusji wybrzmiewała kwestia, że Kaszuby w wiekach średnich – zgodnie z badaniami prof. Gerarda Labudy – sięgały od Wisły po Odrę i stanowiły dwa księstwa.

- To jest wciąż ogromne pole dla badaczy. Przygotowałem już kolejną książkę o Bogusławie Wielkim. Czekam na jej wydanie – poinformował prof. E. Rymar.

Znakomicie się odczuwało, że dla społeczności skupionej w oddziale ZKP w Szczecinie filmowe spotkanie stanowiło niezwykle dynamiczne i inspirujące doświadczenie. Zrodziły się już kolejne pomysły. Na pewno wkrótce będą realizowane. Podobnie jak przed kilkoma laty postawiono przy katedrze głaz upamiętniający obecność Kaszubów na tych ziemiach. Przy nim liczna delegacja złożyła na koniec wieczoru wiązanki kwiaty. W imieniu wojewody zachodniopomorskiego kwiaty złożyła też Nelli Kopańska. (jd)

To tytuł ostatniego, czwartego już, tom wojennych losów Kaszubów. Zawiera 35 opowiedzianych historii spisanych na 500 stronach, w twardej opracie. Włączając poprzednie tomy ta obszerna praca obejmuje niemal sto wywiadów.

Aż trzech autorów związanych z Oddziałem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Baninie promowało swoje najnowsze książki na spotkaniu opłatkowym na Sali Kultury. Książki ukazały się w minionym roku. Jest to sytuacja absolutnie wyjątkowa w życiu całej organizacji, ale zapewne także całego regionu, a może i kraju.