Wśród zbiorowisk leśnych powiatu przeważają lasy mieszane z dużą domieszką buka, porastające obszary o podłożu gliniastym. Występują one na stokach wysoczyzn morenowych, na zboczach rynien i na wzniesieniach czołowomorenowych. Do najbardziej znanych należą lasy bukowe Wzgórz Szymbarskich i Ostrzycki Las. Jest to tzw. buczyna pomorska. W dolnych częściach stoków i rynnowych zboczy występują zbiorowiska grądowe, a na wilgotnym podłożu w pobliżu wysięków wody gruntowej i w dnach dolin – jesionowo-olchowe i jesionowo-wiązowe z obfitym podszyciem. Piaszczyste obszary sandrowe porastają lasy sosnowe. Wszystkie te zbiorowiska leśne pochodzą ze sztucznych nasadzeń. Wśród drzewostanów liściastych duży jest udział sosny i świerka.
We florze liczne są gatunki roślin rzadkich objętych ochroną, a wśród nich relikty glacjalne, jak żurawina błotna, bażyna czarna, wierzba borówkolistna, turzyca strunowa i skalnica torfowiskowa. Z roślin wodnych na uwagę zasługuje lobelia jeziorna, poryblin jeziorny kolczasty oraz elisma wodna. Interesująca jest też flora mchów, porostów, grzybów i glonów. Liczna jest wreszcie flora zbiorowisk łąkowych, torfowiskowych, obrzeży jezior i bezodpływowych zagłębień terenu.
Fauna jest typowa dla obszarów niżowych, ale znaczne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego powiatu przyczynia się do większej jej różnorodności w stosunku do terenów otaczających. Ze ssaków do najczęściej spotykanych należy sarna, dzik, jeleń oraz borsuk, jenot, piżmak, kuna leśna i łasica. Licznie reprezentowana jest awifauna. Stwierdzono występowanie w powiecie około 170 gatunków ptaków, w tym ponad 120 gniazdujących. Do najcenniejszych należą: czapla siwa, żuraw, brodziec samotny, orzechówka i gągol, a z ptaków drapieżnych: orzeł bielik, myszołów, krogulec, jastrząb gołębiarz i rybołów. Żyje tu ponad 9 gatunków płazów, 5 gatunków gadów, a w rzekach i jeziorach około 40 gatunków ryb.
