Kartuzy

Miasto powiatowe od roku 1923, do tego czasu gmina wiejska z niemieckiego panowania 3000 mieszkańców. 31 grudnia 2009 roku miasto miało 14 951 mieszkańców, aktualna liczba to około 17 tys.

Miejscowość klimatyczna 220 m nad poziomem morza, oddalonego o 33 km, położona na zwałach morenowych ostatniej epoki dyluwialnej. Herb miasta przedstawia głowę czarnego gryfa z czerwonym ozorem na niebieskim tle, nad głową siedem gwiazd srebrnych, pięciokątnych. Kolory chorągwi: niebieski, biały i czarny.

W Kartuzach godne polecenia są: Park z figurą Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej z piaskowca, Droga gaju Świętopełka, dawniej zwana  „ścieżką filozofów", Kościół poklasztorny, Kolegiata, Muzeum Kaszubskie, Galeria „Refektarz”.

Długość całego szlaku Kartuskiego oznaczonego kolorem niebieskim o kodzie PM-1537-n wynosi 67,6 km, zaś jego długość w granicach powiatu kartuskiego wynosi 37,5 km.

Gmina Kartuzy

Gmina liczy 31 162 mieszkańców i zajmuje powierzchnię ok. 207 km², z czego tereny leśne  zajmują  44%, a zbiorniki wodne o powierzchni powyżej 1 ha (33 jeziora) stanowią około 5,5% ogólnej powierzchni. Siedzibą gminy są Kartuzy, miasto położone na wysoczyźnie morenowej nad jez. Karczemnym, Klasztornym Małym, Klasztornym Dużym i Mielenko. Od zachodu graniczy z Kaszubskim Parkiem Krajobrazowym, a od południa i wschodu z Kartuskim Obszarem Chronionego Krajobrazu.

Perłą wśród zabytków gminy Kartuzy jest pochodzący z przełomu XIV i XV wieku Zespół Poklasztorny zakonu kartuzów, w skład którego wchodzą: kościół poklasztorny podniesiony w 1992 roku do rangi kolegiaty, refektarz, erem oraz budynek gospodarczy. W pobliżu Kolegiaty mieści się tzw. Gaj Świętopełka, którego centralnym punktem jest położona na Jeziorze Klasztornym Wyspa Łabędzia. Walory turystyczne odnaleźć można także w malowniczym otoczeniu miasta i w miejscowościach położonych w gminie Kartuzy. W miejscowości Sianowo znajduje się Sanktuarium Matki Boskiej Królowej Kaszub, w okolicy wsi Mirachowo nad jeziorem Lubygość znajduje się grota wyżłobiona   w piaskowcu. W zachodniej części gminy rozciąga się kompleks Lasów Mirachowskich wraz z grupą jezior Potęgowskich. Szczególny walor ma tu „Szczelina Lechicka” (punkt widokowy) – głęboko wcięte zwężenie pomiędzy jeziorami Lubygość i Kocenko. Na terenie gminy znajdują się także inne punkty widokowe takie jak: „Cieszonko”, „Góra Sobótka”, „Złota Góra”, „Jastrzębia Góra”. Ciekawym walorem turystycznym jest także część Drogi Kaszubskiej,  przebiegająca przez gminę w południowo-zachodniej części.

Sieć wodna powiatu kartuskiego tworzy zwarty system hydrograficzny, którego głównym węzłowym rejonem są Wzgórza Szymbarskie z przylegającym do nich obszarem. Osią tego systemu jest główny dział wodny  oddzielający rzeki uchodzące bezpośrednio do Bałtyku od rzek uchodzących do Wisły. Do pierwszych należą Łeba i Słupia, których źródła znajdują się na obszarze powiatu, do drugich natomiast Radunia i Wierzyca mające tu również swoje źródła.

Przez Polskę przebiega 34 151 kilometrów wyznakowanych przez Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze szlaków pieszych nizinnych, w tym na terenie powiatu kartuskiego znajduje się ich 231,63 kilometrów.

Poza szlakami pieszymi istnieją znakowane i nieoznakowane szlaki rowerowe, narciarskie, wodne – żeglarskie i kajakowe oraz szereg innych tras turystycznych przeznaczonych do odbywania krótkich wycieczek pieszych głównie o charakterze poznawczym i dydaktycznym, jak na przykład szlaki przyrodnicze, ekologiczne czy dydaktyczne.