Nowa reforma lat siedemdziesiątych w kraju spowodowała, że Ojcowie miasta nazwani zostali Naczelnikami Miasta i Gminy. Pierwszym z nich został Bernard Klinkosz. Był człowiekiem spokojnym, cichym, na którego barki spadło kierowanie zmianami reform w administracji lokalnej.
Bernard Klinkosz urodził się w dniu 12 października 1936 r. w Ręboszewie w rodzinie rolniczej. W 1955 r. ukończył Liceum Ogólnokształcące w Kartuzach. Następnie rozpoczął pracę w Powiatowej Radzie Narodowej w Kartuzach jako instruktor Wydziału Administracyjno-Prawnego, a później przeszedł do Powiatowej Komisji Planowania Gospodarczego na stanowisko planisty, a niebawem na przewodniczącego Komisji. Krótki okres był sekretarzem Powiatowej Rady Narodowej w Kartuzach.
W 1973 r. powołany został na Naczelnika Miasta, a po kilku miesiącach - na Naczelnika Miasta i Gminy Kartuzy. Następnie przez 14 lat pracował w administracji gospodarczej - Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, Spółdzielni Kólek Rolniczych i turystyce.
Okres, w którym objął stanowisko Naczelnika, był mało ciekawy dla pracy w administracji, w której przepracował łącznie 24 lata. Był to czas trudny, gdyż wówczas następowała likwidacja instytucji szczebla powiatowego, m. in. nastąpiła likwidacja Sądu Powiatowego, którego część przeniesiono do Gdańska i do Kościerzyny. W tym czasie wszystkie ważniejsze decyzje dotyczące miasta i gminy podejmowano na szczeblu wojewódzkim - tj. główne inwestycje, remonty, rozbudowę terenu, itp. W gestii administracji miejskiej i gminnej pozostały typowe funkcje administracyjne: Urząd Stanu Cywilnego, Ewidencja Ludności, utrzymanie zasobów gospodarki mieszkaniowej i komunalnej, utrzymanie szkół podstawowych oraz przedszkoli, opieka społeczna. Występowały wówczas tendencje likwidacji małych gmin - łączono je w większe jednostki administracyjne - wówczas to zlikwidowano gminę Sianowo i włączono do gminy Kartuzy. Tak też pozostało do dzisiaj.
Udało się wówczas utworzyć Rejon Energetyczny w Kartuzach, o który starały się Kartuzy i Kościerzyna. Na lokal dla Rejonu oddano budynek po Sądzie. Kończyła się też budowa osiedla Zawadzkiego - obecnie nazwanego os. Sikorskiego, rozpoczęto prace terenowe i budowę kotłowni na powstającym osiedlu J. Wybickiego.
Ważniejsze inwestycje z tego okresu to budowa nowego kolektora sanitarnego na ulicy Gdańskiej i Jeziornej, który stanowił przygotowanie pod oczyszczalnię ścieków.
B. Klinkosz wspólnie z dyrektorami Zespołu Szkół Zawodowych - mgr Juliuszem Gransickim i mgr Bonifacym Szymczakiem (Na temat szkolnictwa zawodowego w Kartuzach por.: AMK Kartuzy, Zbiory akt, Bonifacy Szymczak, Referat dyrektora szkoły Bonifacego Szymczaka z 1987 r: 65 lat szkolnictwa zawodowego w Kartuzach w latach 1922 - 1987, sygn. Z. 32, f. 1 - 13.) - rozpoczął przygotowania dokumentacji remontu, a w zasadzie budowy szkoły.
Na wsi natomiast przeprowadzono budowę dróg lokalnych do sołectw oraz wybudowano wodociągi wiejskie.
Po likwidacji powiatu w 1975 r. administracja była niewielka i wynosiła ok. 1/3 dzisiejszego stanu osobowego gminy. W 1978 r. rozpoczęto budowę kotłowni osiedlowej, a później osiedla Wybickiego. W latach 70-tych w Gdańsku czas oczekiwania na mieszkanie spółdzielcze wynosił ponad 15 lat, w Kartuzach - 10 lat, stąd też ta inwestycja wydawała się dla władz najważniejszą. Władze wojewódzkie widziały Kartuzy przez pryzmat siły roboczej. W stoczni Gdańskiej pracowało wówczas 15 tys. ludzi. Wielu pracowników dojeżdżało do Gdańska również z Kartuz. W kartuskich szkołach średnich i zawodowych - Technikum Mechanicznym i Zespole Szkół Zawodowych - stworzono profile na potrzeby stoczni. Kartuskim władzom administracyjnym i partyjnym pomógł Tadeusz Fiszbach - sympatyk Kartuz. Dzięki niemu udało się wprowadzić do wojewódzkich planów inwestycyjnych np. budowę os. Wybickiego. W tamtym czasie nie było to takie proste, jak się dzisiaj wydaje. Większe przebicie w województwie miała wówczas Kościerzyna, która dążyła do rozwinięcia swej gminy w ośrodek ponadgminny.
Dzisiaj z perspektywy czasu B. Klinkosz uważa, że błędem w polityce naszych władz było to, że, gdy w latach 60-tych Szwedzi chcieli zagospodarować nasze miasto i okoliczne jeziora pod względem gastronomiczno - turystycznym, nie potrafiono przeciwstawić się ówczesnej polityce władz wojewódzkich, które nie wyraziły zgody na wpuszczenie do Kartuz obcego kapitału. Wówczas jednak nie mogło być mowy o takich decyzjach. Władze wojewódzkie motywowały swe decyzje tym, że w mieście brak jest miejsca na rozbudowę infrastruktury turystycznej. W gminie Kartuzy wybudowano wówczas jedynie hotel i restaurację „Burczybas” w Dzierżążnie. Rozwój turystyki nastąpił jednak w gminach ościennych - przede wszystkim w Chmielnie i Sulęczynie (AMK Kartuzy, Zbiory akt, Bernard Klinkosz, sygn. Z. 46, f. 1 - 2.).
Następcą Bernarda Klinkosza został Teofil Klein, który na tym stanowisku pracował z powodzeniem przez 3 kolejne kadencje - tj. przez 12 lat.
Teofil Klein urodził się w dniu 27 kwietnia 1935 r. w Sopocie. Jest absolwentem kartuskiego Liceum Ogólnokształcącego, a następnie Wyższej Szkoły Rolniczej
w Olsztynie. Jest mgr inż. ekonomiki rolnictwa. W latach 1958 - 1962 był zatrudniony w Powiatowym Zarządzie Gminnych Spółdzielni w Kartuzach na stanowisku instruktora techniki handlu. W latach 1968 - 1978 został wybrany wiceprezesem ds handlu w PZ GS Kartuzy i od tego roku wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od dnia 21 lipca 1978 r. do dnia 18 czerwca 1990 r. był Naczelnikiem Miasta i Gminy Kartuzy. Od 1990 r. Teofil Klein jest dyrektorem Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego „Gryf” w Kartuzach.
Za swoje osiągnięcia na terenie miasta i gminy T. Klein uznał budowę osiedla Wybickiego, budowę Szkoły Podstawowej nr 5, budowę kotłowni osiedlowej przy osiedlu Wybickiego, przejęcie od Przedsiębiorstwa „Turus” budynku byłej Powiatowej Rady Narodowej dla potrzeb Urzędu Miasta i Gminy oraz przekazanie dla Szkoły Muzycznej budynku po byłym Komitecie Miejsko-Gminnym PZPR.
Za swój obowiązek uznał - wspólnie z I Sekretarzem Komitetu Miejsko-Gminnego PZPR w Kartuzach Gerardem Okuniewskim - podejmowanie wszelkich działań zmierzających do powstania w Kartuzach Rejonu - a w przyszłości powiatu. Przejawiło się to w skutecznym reaktywowaniu Sądu Rejonowego i Prokuratury Rejonowej w Kartuzach oraz przekazaniu dla kartuskiego Sanepidu budynku po Spółdzielni Kółek Rolniczych (AMK Kartuzy, Zbiory akt, Teofil Klein, sygn. Z. 42, f. 1.). W tym okresie rozpoczął również wykonanie planów gazyfikacji miasta oraz przydział działek na kartuskie Zielone Wzgórze.
Teofil Klein był dobrym organizatorem i politykiem lokalnym. W latach siedemdziesiątych w mieście i na terenie gminy wybudowano wiele nowych placówek gospodarczych. Podobnie działo się na terenie całego kraju, z tą różnicą, że przedsięwzięcia w kraju były wykonywane za kredyty udzielone Polsce przez państwa zachodnie. Zadłużony kraj stał na skraju bankructwa. Najpierw w Gdańsku - później na terenie całego kraju - odbywały się demonstracje i strajki. Utworzony został Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.
W dniu 13 grudnia 1981 r. wprowadzony został na obszar całego kraju stan wojenny. Do Kartuz przybyła Grupa Operacyjna złożona z oficerów Wojska Polskiego, która miała utrzymywać ład i porządek. Ta grupa przejęłą całą władzę na terenie miasta i gminy. Władza cywilna podporządkowana została władzy wojskowych. Sytuacja taka trwała do dnia 22 lipca 1983 r., kiedy to stan wojenny w Polsce został odwołany. Wszelkie zebrania organizacji, jednostek partyjnych, a nawet sesje Rady Narodowej zostały zawieszone, obowiązywał zakaz gromadzenia się.
W okresie późniejszym tworzono na terenie kraju - w tym również i Kartuz - organizację - Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego.
W końcu lat osiemdziesiątych sytuacja w kraju zmieniała się zgodnie z ogólnonarodową polityką państwa. W dniu 3 maja 1989 r. w Kartuzach powstał Komitet Obywatelski w składzie: Mieczysław Gołuński, Ryszard Jakubowski, Andrzej Marszałkowski, Ryszard Mielewczyk, Franciszek Plichta i Bożena Blok. Zamierzeniem KO było przygotowanie wyborów samorządowych i wytypowanie kandydatów do Rady Gminy, w związku z nową organizacją administracji lokalnej.
