Gmina Chmielno

Gmina leży w obrębie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Jest najmniejszą gminą powiatu kartuskiego o obszarze 79,18 km² , który zamieszkuje 6 575 mieszkańców.

Najważniejszym składnikiem krajobrazu gminy są jeziora: Białe, Rekowo, Kłodno, Raduńskie Dolne, Reskowskie, Długie, Wielkie oraz rzeki. Powierzchnia jezior na terenie gminy wynosi 1 169 ha, co stanowi 14,9% jej powierzchni.

Siedzibą gminy jest Chmielno, którego tradycje letniska sięgają II połowy XIX w. Po II wojnie światowej dzięki organizowanym tu plenerom artystycznym, wieś odkryli malarze tzw. szkoły sopockiej. Pod koniec lat siedemdziesiątych Chmielno było już popularną miejscowością turystyczno-wypoczynkową. Miejscowość słynie również z warsztatu garncarskiego rodziny Neclów, których ceramika wyróżnia się oryginalnymi wzorami. Odbywają się tu liczne imprezy kulturalne m.in. Finał Wojewódzkiego Konkursu Prozy  i Poezji Kaszubskiej, Mistrzostwa Polski w Zażywaniu Tabaki, Sobótka Chmieleńska z widowiskiem „Ścinanie Kani”, spektakl „Wesele Kaszubskie” (w wykonaniu zespołu Chmielanie), pokazujący w barwny sposób  kaszubskie zwyczaje i obrzędy weselne.

Spośród zabytków Chmielna na uwagę zasługuje kościół z 1845 r. z ołtarzem głównym przedstawiającym Ukrzyżowanie Chrystusa. Warta uwagi jest też checz kaszubska, będąca jednym z nielicznych na Kaszubach reliktów budownictwa wiejskiego o konstrukcji szkieletowej.

W pobliżu jeziora Kłodno znajduje się punkt widokowy Góra Tamowa o wys. 224 m n.p.m.

Wsie: Chmielno, Brodnica, Cieszenie, Garcz, Kożyczkowo, Miechucino, Przewóz, Reskowo, Zawory.

Największym i najbardziej znanym głazem narzutowym jest „Diabelski kamień” nad jeziorem Kamiennym.

Na terenie powiatu kartuskiego, zespoły przyrodniczo krajobrazowe zostały ustanowione w 1998 r. Główne cele ich ustanowienia to:

• zachowanie ciągłości przestrzennej struktur przyrodniczo-krajobrazowych  o szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania przyrody;
• ochrona harmonijnego krajobrazu seminaturalnego i kulturowego o szczególnym znaczeniu dla identyfikacji specyfiki krajobrazowej;
• ochrona ostoi zwierząt, stanowisk rzadkich gatunków roślin i cennych zbiorowisk roślinnych związanych z formami dolinnymi, a zwłaszcza z terenami hydrogenicznymi  w ich dnach.

Obszary chronionego krajobrazu obejmują wyróżniające się tereny o różnych typach ekosystemów, w których powinno się zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych. Są to tereny szczególnie atrakcyjne przyrodniczo, pełniące głównie funkcje turystyczno-wypoczynkowe, dlatego też są one adaptowane przez rozbudowę bazy noclegowej i gastronomicznej, zarówno dla krótkiego wypoczynku weekendowego, jak i urlopowego (stacjonarnego). Obszary te wyznacza się w skali gminy lub powiatu, a tworzy je Wojewoda lub Rada Gminy.

Na terenie powiatu kartuskiego zostały utworzone trzy obszary chronionego krajobrazu: Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Raduni, Gowidliński Obszar Chronionego Krajobrazu oraz Kartuski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Park obejmuje centralną część Pojezierza Kaszubskiego o bardzo urozmaiconej rzeźbie terenu, o dużych walorach przyrodniczych, kulturowych i rekreacyjnych. Kaszubski Park Krajobrazowy utworzony został Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku  z dnia 15 czerwca 1983 roku. Plan przestrzennego zagospodarowania opracowano w latach 1981-1985 w Biurze Planowania Przestrzennego w Gdańsku. Plan ten nie został zatwierdzony. Sytuację prawną KPK unormowało Rozporządzenie Nr 5/94 Wojewody Gdańskiego z dnia 8 listopada 1994 roku w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu, określenia granic parków krajobrazowych i utworzenia wokół nich otulin oraz wprowadzenia obowiązujących w nich zakazów i ograniczeń (Dz. Urz. Woj. Gdańskiego Nr 27 z dnia 25 listopada 1994 r., poz 139, zał. 4). Rozporządzenie to zmieniło przebieg granic KPK, ustanowiło otulinę KPK i wprowadziło szereg zakazów i ograniczeń użytkowania jego obszaru.

Zróżnicowane środowisko przyrodnicze powiatu kartuskiego charakteryzuje się w wielu miejscach jedynymi w swoim rodzaju właściwościami tak pod względem ekologicznym, jak i krajobrazowym. O wysokich walorach wizualno-estetycznych tego obszaru decyduje zarówno urozmaicona rzeźba terenu, obfitość wód powierzchniowych, jak i duża różnorodność i przestrzenne zróżnicowanie szaty roślinnej. Wszystkie te składniki krajobrazu charakteryzują się znacznym stopniem zachowania cech naturalnych i występują na obszarze powiatu kartuskiego w niezwykłej harmonii, co decyduje o ich wysokiej atrakcyjności turystycznej, powodującej intensywne wykorzystanie rekreacyjne w formie turystyki pieszej, a także szczególną rolę szlaków pieszych na obszarach chronionych. Tak więc, oprócz ochrony podstawowych składników terenu: rzeźby terenu, wód powierzchniowych i roślinności, na terenie powiatu kartuskiego chronić należy całe płaty krajobrazowe. Wymaga tego unikatowość przyrodnicza tego obszaru, a co z tym związane, konieczność zachowania wielu jego fragmentów dla celów rekreacyjnych, naukowych i dydaktycznych.

Sieć wodna powiatu kartuskiego tworzy zwarty system hydrograficzny, którego głównym węzłowym rejonem są Wzgórza Szymbarskie z przylegającym do nich obszarem. Osią tego systemu jest główny dział wodny  oddzielający rzeki uchodzące bezpośrednio do Bałtyku od rzek uchodzących do Wisły. Do pierwszych należą Łeba i Słupia, których źródła znajdują się na obszarze powiatu, do drugich natomiast Radunia i Wierzyca mające tu również swoje źródła.